Zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa jest obowiązkiem każdego obywatela. Przepis art. 304 Kodeksu postępowania karnego mówi wprost, że „każdy, kto dowiedział się o popełnieniu przestępstwa ściganego z urzędu, ma obowiązek zawiadomić o tym Policję lub prokuratora”.
Z kolei, dzięki konstrukcji art. 303 k.p.k., zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstwa może zainicjować postępowanie karne. Jeżeli zachodzi uzasadnione podejrzenie popełnienia przestępstwa, na skutek zawiadomienia prokuratura wydaje postanowienie o wszczęciu śledztwa. Postanowienie określa czyn będący przedmiotem postępowania oraz jego kwalifikację prawną.
Jeżeli w ciągu 6 tygodni od złożenia zawiadomienia nie zostaniemy powiadomieni o wszczęciu albo odmowie wszczęcia postępowania, przysługuje nam zażalenie.
Możemy je wnieść do prokuratora nadrzędnego albo powołanego do nadzoru nad organem, do którego złożyliśmy zawiadomienie. Zażalenia przysługuje nam także w sytuacji, gdy organ odmówi wszczęcia postępowania lub też uprzednio wszczęte umorzy.
Jeżeli Prokuratura wyda akt oskarżenia, pokrzywdzony może, aż do rozpoczęcia przewodu sądowego na rozprawie głównej, złożyć oświadczenie, że chce brać udział w postępowaniu sądowym w charakterze oskarżyciela posiłkowego. Oskarżyciel posiłkowy ma prawo do czynnego udziału w całym postępowaniu.
Określenie adresata – Prokuratury
W odniesieniu do właściwości prokuratury zastosowanie mają kryteria właściwości sądków. Prokuratura rejonowa załatwia co do zasady te sprawy, które w stadium jurysdykcyjnym należą do właściwości odpowiedniego sądu rejonowego, zaś prokuratura okręgowa te, które w procesie karnym są rozpatrywane przez sądy okręgowych.
Zgodnie z art. 309 k.p.k. prokuratura okręgowa prowadzi śledztwo w sprawach o zbrodnie, występki wymienione w § 2 pkt 2 ww. przepisu oraz inne występki, jeżeli ustawa zastrzega je do właściwości sądu okręgowego oraz sprawy, w których podejrzanym jest funkcjonariusz Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej lub finansowych organów dochodzenia, a także o inne występki, jeśli prokurator tak postanowi ze względu na wagę lub zawiłość sprawy. Reszta spraw, analogicznie do sądów, należy do jurysdykcji prokuratury rejonowej.
Odnośnie właściwości miejscowej prokuratury, regułą jest, iż właściwa miejscowo jest ta prokuratura, w okręgu której popełniono przestępstwo (art. 31 § 1 k.p.k.). Jeżeli natomiast nie można ustalić miejsca popełnienia przestępstwa, to właściwa będzie prokuratura, w okręgu której ujawniono przestępstwo, ujęto oskarżonego lub oskarżony przed popełnieniem przestępstwa stale mieszkał lub czasowo przebywał.
Określenie osoby pokrzywdzonej
W zawiadomieniu należy wskazać dane osoby pokrzywdzonej, które pomogą organowi na ją zidentyfikować, tj. jeżeli jesteśmy w posiadaniu takich informacji, należy podać imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz numer PESEL osoby pokrzywdzonej.
Określenie osoby podejrzewanej
W dalszej części petitum jesteśmy zobowiązani również (zgodnie ze stanem naszej wiedzy) wskazać szczegółowe dane osoby podejrzewanej, m.in. imię i nazwisko, adres zamieszkania, PESEL, datę urodzenia i inne, tak by organ prowadzący postępowanie przygotowawcze nie miał wątpliwości, kogo dotyczy zgłoszenie.
