Czasami powodem jest problem z komunikacją, kiedy indziej zbyt wysoka cena usługi, a jeszcze niekiedy utrata zaufania. Jaki by to nie był powód, każda ze stron umowy o zlecenie ma prawo ją wypowiedzieć. Wypowiedzenie umowy zlecenia nie jest nazbyt skomplikowaną czynnością, jest jednak kilka jej elementów, o których należy pamiętać. Kto, kiedy i jak może złożyć wypowiedzenie? O tym poniżej.
Co do zasady stosunek zlecenia wygasa w wyniku wykonania umówionego świadczenia. Niekiedy jednak kontrahenci nie mogą lub nie chcą dojść do porozumienia, wówczas następuje wypowiedzenie umowy zlecenia. Taka czynność stanowi szczególny tryb przedwczesnego zakończenia stosunku prawnego zaistniałego między stronami na podstawie umowy. Wypowiedzenie może zostać dokonane przez każdą ze stron umowy ze skutkiem natychmiastowym.
Umowa zlecenia – czym jest?
Zgodnie z art. 734 § 1 Kodeksu cywilnego (dalej KC) przez umowę zlecenia przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do dokonania określonej czynności prawnej dla dającego zlecenie. Przedmiotem umowy zlecenia jest odpłatne lub nieodpłatne dokonanie danej czynności.
Zlecenie natomiast nie obejmuje czynności o charakterze faktycznym. Umową można objąć zlecenie większej lub nawet nieustalonej liczby czynności. Z koeli określoną czynnością prawną może być pojedyncza czynność, ale także czynności powtarzalne oznaczone jedynie rodzajowo.
Umowa zlecenia może być odpłatna lub nieodpłatna. Jeżeli jednak ani z umowy, ani z okoliczności nie wynika, że zleceniobiorca zobowiązał się wykonać je bez wynagrodzenia, za wykonanie zlecenia należy się wynagrodzenie. Omawiany rodzaj umowy jest także określany jako umowa starannego działania.
Oznacza to, że zleceniobiorca zobowiązuje się do przeprowadzenia wielu czynności dla osiągnięcia rezultatu, zaś obowiązki podjęcia poszczególnych działań wynikają z obiektywnych reguł wiedzy i doświadczenia życiowego. Do spełnienia świadczenia konieczne jest więc rzeczywiste podjęcie działań, nie wystarczy, że zleceniobiorca się jedynie starał się je podjąć.
Wypowiedzenie umowy zlecenia – charakter czynności
Zgodnie z art. 746 KC stosunek prawny powstały na podstawie umowy zlecenia wygasa wskutek wykonania zleconego świadczenia. Każda ze stron ma uprawnienie do jednostronnego rozwiązania zlecenia. Wypowiedzenie umowy zlecenia następuje ze skutkiem natychmiastowym i działa wyłącznie na przyszłość.
Nie można wypowiedzieć tego typu umowy ze skutkiem wstecznym. Co istotne wypowiedzenie może zostać dokonane w każdym czasie, co dotyczy także umowy zawartej na czas oznaczony.
Wypowiedzenie następuje poprzez oświadczenie złożone jednej ze stron drugiej stronie. Dla jego skuteczności nie jest wymagane zachowanie jakiejkolwiek formy szczególnej, chyba że umowa zlecenia miała taką formę (np. formę pisemną z podpisem notarialnie potwierdzonym). KC nie reguluje również terminów wypowiedzenia.
Wypowiedzenie umowy wywołuje skutek w postaci natychmiastowego wygaśnięcia zobowiązania już w chwili, gdy oświadczenie o wypowiedzeniu dotarło do drugiej strony umowy w taki sposób, że mogła ona zapoznać się z jego treścią. Wyjątek stanowi sytuacja, gdy strony w umowie zawarły terminy wypowiedzenia, wówczas w myśl art. 353[1] KC (zasady swobody umów) strony obowiązują terminy umowne.
Należy podkreślić, że skuteczność wypowiedzenia nie zależy od wskazania jego przyczyny. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 lutego 2001 roku (sygn. III CKN 304/00) stwierdził, że „z art. 746 § 1 zd. 1 KC wynika, że umowa zlecenia może być wypowiedziana przez każdą ze stron nawet bez powodu.
Nie dotyczy to jednak przypadków, gdy strony umowy zlecenia ograniczyły dopuszczalność rozwiązania zlecenia lub gdy następuje ono z ważnych powodów (art. 746 § 3 KC).
Powyższe oznacza, że strony umowy zlecenia mogą ograniczyć możliwość wypowiedzenia bądź nawet całkowicie ją wykluczyć. Mogą także określić szczególny sposób rozliczeń na wypadek rozwiązania stosunku prawnego przed umówionym terminem (np. poprzez ustalenie kar umownych).
Wypowiedzenie umowy zlecenia przez zleceniodawcę
Jak wynika z art. 746 § 1 KC w przypadku wypowiedzenia umowy przez zleceniodawcę jest on zobowiązany do:
- zwrotu zleceniobiorcy poczynionych do dnia wypowiedzenia wydatków;
- przy zleceniu odpłatnym – zapłaty takiej części wynagrodzenia, jaka odpowiada wykonanej przez zleceniobiorcę części działań składających się na jego świadczenie;
- jeżeli wypowiedzenie nastąpiło bez ważnego powodu – naprawienia szkody.
Szkoda przyjmującego zlecenie polega w szczególności na utraconym przez niego wynagrodzeniu za niewykonaną część zlecenia. Zakres obowiązku odszkodowawczego podlega jednak pomniejszeniu o korzyści, które przyjmujący zlecenie uzyskał, wykonując inne czynności w czasie, w którym wykonywałby wypowiedziane zlecenie.
Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 9 czerwca 972 roku (sygn. I PR 8/72) uznał, że „wypowiedzenie umowy zlecenia bez ważnej przyczyny uzasadnia – w świetle art. 746 § 1 KC – obowiązek zleceniodawcy naprawienia szkody, którą są utracone zarobki.”
Wypowiedzenie umowy zlecenia przez zleceniobiorcę
Z kolei zgodnie z § 2 art. 746 KC jeśli wypowiedzenie umowy o charakterze odpłatnym nastąpiło bez ważnych powodów, zleceniobiorca jest odpowiedzialny za wynikającą stąd szkodę.
Za szkodę należy uznać wydatki poniesione przez zleceniodawcę na realizację zleconej czynności pomniejszone o zaoszczędzone wskutek wypowiedzenia wynagrodzenie oraz innego rodzaju uszczerbek majątkowy powstały wskutek niedokonania zleconej czynności.
Czym są ważne powody wypowiedzenia?
Z art. 746 § 1 i 2 KC wynika generalna zasada, zgodnie z którą w przypadku wypowiedzenia zlecenia o charakterze odpłatnym bez ważnego powodu wypowiadający powinien naprawić poniesioną przez drugą stronę szkodę.
Do ważnych powodów zaliczane są zarówno zjawiska o charakterze powszechnym (np. zmiany w gospodarce, zmiany prawa) jak też indywidualnym (choroba, problemy rodzinne).
Ważnym powodem wypowiedzenia zlecenia może być również utrata zaufania, co do uczciwości kontrahenta oparta na uzasadnionych okolicznościach. Nie istnieje zamknięty katalog przesłanek uprawniających do wypowiedzenia umowy.
Dobrym pomysłem jest więc określenie w umowie „ważnych powodów wypowiedzenia”, które będą wiązały strony. Postanowienia umowne nie mogą jednak pozbawiać stron możliwości wypowiedzenia zlecenia z ważnych powodów w umowie niewymienionych.
- ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. z 2020 r. poz. 1740).
Podobne wzory pism:
