Uchylenie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w pewnych okolicznościach następuje z urzędu. Możliwe jest także złożenie wniosku o uchylenie lub zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku, jeśli istnieje podejrzenie, że osoba, która uzyskała takie stwierdzenie nabycia spadku nie jest spadkobiercą lub ma inny udział w spadku, niż zostało to stwierdzone w postanowieniu.
Jak przebiega uchylenie i zmiana sądowego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku i jak napisać wniosek w tej sprawie?
Uchylenie postanowienia o stwierdzenie nabycia spadku z urzędu
Postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku może zostać uchylone z urzędu, na podstawie art. 678 Kodeksu postępowania cywilnego, w brzmieniu:
Zatem postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku zostanie uchylone automatycznie wtedy, kiedy uchylone zostanie również postanowienie o uznaniu spadkodawcy za zmarłego albo postanowienie o stwierdzeniu zgonu zmarłego.
Zmiana postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku na wniosek
Zmiana postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku może nastąpić na wniosek osoby, która ma w tym swój interes. Wnioskodawcą będzie zatem nie tylko spadkobierca ustawowy, czyli jeden z uczestników postępowania, ale także na przykład:
- wierzyciel,
- nabywca spadku,
- nabywca udziału w spadku,
- wykonawca testamentu,
- zapisobiorca.
O możliwości uchylenia prawomocnego postanowienia i zmiany prawomocnego postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku mówi art. 679 KPC, w brzmieniu:
Jednakże ten, kto był uczestnikiem postępowania o stwierdzenie nabycia spadku, może tylko wówczas żądać zmiany postanowienia stwierdzającego nabycie spadku, gdy żądanie opiera na podstawie, której nie mógł powołać w tym postępowaniu, a wniosek o zmianę składa przed upływem roku od dnia, w którym uzyskał tę możność.
Zmiana postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku na wniosek jednego z uczestników postępowania jest więc możliwa pod pewnymi warunkami.
Zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku może żądać tylko taki uczestnik postępowania, który nie poznał okoliczności, na które powołuje się w swoim wniosku przed wszczęciem postępowania, w trakcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku ani do momentu uprawomocnienia się tego postanowienia.
Oznacza to, że posiadając wiedzę na temat okoliczności, na podstawie których uczestnik wnioskuje o zmianę postanowienia w trakcie postępowania sądowego, spadkobierca powinien przedstawić je przed sądem przed wydaniem postanowienia, zamiast wnosić później o jego uchylenie.
Zgodnie bowiem z jednym z orzeczeń Sądu Najwyższego, art. 678 KPC nie powinien być wykorzystywany jako sposób na usuwanie skutków bezczynności czy błędów uczestników postępowania spadkowego, nawet jeśli wynikają one z nieznajomości prawa.
Wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku w praktyce
Kiedy można i jak zmienić postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku? Aby doprowadzić do uchylenia i zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku należy wnieść do sądu wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Sądem właściwym do złożenia takiego wniosku jest sąd, który wydał postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Od wniesienia wniosku pobierana jest opłata stała w wysokości 100 zł.
W praktyce, zmiana postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku będzie uzasadniona tylko w dwóch przypadkach:
- gdy osoba, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku nie jest spadkobiercą po zmarłym,
- gdy udział osoby, która uzyskała stwierdzenie nabycia spadku po zmarłym jest inny niż zostało to stwierdzone w postanowieniu.
Do sytuacji tych może dojść natomiast między innymi wtedy, kiedy:
- odnaleziony zostanie testament spadkodawcy,
- testament spadkodawcy, stanowiący podstawę w przedmiocie stwierdzenia nabycia spadku, zostanie uznany za nieważny,
- odnalezieni zostaną inni spadkobiercy (tacy, którzy nie brali udziału w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku),
- jeden ze spadkobierców zostanie uznany za niegodnego dziedziczenia
- jeden ze spadkobierców zrzeknie się dziedziczenia.
Jak napisać wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku?
Zmiany postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku dokonuje się na wniosek, który powinien zawierać między innymi oznaczenie wnoszącego pismo oraz oznaczenie właściwego sądu.
Do wniosku dołącza się odpisy dokumentu w ilości odpowiadającej liczbie uczestników postępowania spadkowego. Uczestnikami takiego postępowania są natomiast wszyscy spadkobiercy, a jeśli ci nie żyją, to ich spadkobiercy.
Poza tym, zależnie od sytuacji, do wniosku o zmianę postanowienia dołącza się także odnaleziony testament zmarłego czy oryginały odpisów skróconych aktów stanu cywilnego spadkobierców, którzy wcześniej pozostawali nieznani.
Wniosek o zmianę postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku zawiera:
- określone żądanie wnioskodawcy – żądanie zmiany postanowienia,
- oznaczenie postanowienia, którego dotyczy (data, sygnatura akt),
- dane zmarłego, czyli spadkodawcy,
- dane nabywcy spadku (osoby, która uzyskała postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku),
- dane pozostałych uczestników postępowania,
- uzasadnienie,
- dowody.
