Jak napisać wniosek o dobrowolne zrzeczenie się praw rodzicielskich? Żaden rodzic nie może sam zrzec się przysługujących mu praw rodzicielskich. Ma natomiast możliwość zrzec się ich przed sądem i wnioskować, by to sąd odebrał mu prawa do dziecka.
Jeśli zachodzą przesłanki do podjęcia takiej decyzji, oświadczenie o dobrowolnym zrzeczeniu się praw rodzicielskich będzie skuteczne. Jak napisać takie oświadczenie?
Jak zrzec się praw rodzicielskich?
Niekiedy mówi się, że rodzic wydziedziczył dziecko lub że wyrzekł się dziecka (praw do dziecka). W polskim prawie nie istnieje jednak instytucja dobrowolnego zrzeczenia się praw rodzicielskich. Te mogą zostać odebrane rodzicom tylko przez sąd.
Jeśli rodzic chce wyrzec się dziecka, składa wniosek o dobrowolne zrzeczenie się praw rodzicielskich do sądu. Jego oświadczenie nie jest jednak wystarczające. Sąd musi zbadać sytuację i ocenić, czy zachodzą przesłanki do odebrania praw rodzicielskich.
Na wniosek o zrzeczenie się praw do dziecka sąd prowadzi postępowanie i sprawdza stan faktyczny relacji między rodzicem a dzieckiem. Zastosowanie znajdują w tym przypadku przepisy kodeksu rodzinnego, a konkretnie art. 111, w brzmieniu:
§ 1a. Sąd może pozbawić rodziców władzy rodzicielskiej, jeżeli mimo udzielonej pomocy nie ustały przyczyny zastosowania art. 109 § 2 pkt 5, a w szczególności, gdy rodzice trwale nie interesują się dzieckiem.
Z przytoczonego przepisu wynika, że zrzeczenie się praw do dziecka jest możliwe, jeśli sąd stwierdzi, że zachodzą przesłanki do odebrania rodzicom praw rodzicielskich. Mowa tu o następujących sytuacjach:
- rodzic nie może wykonywać władzy rodzicielskiej z powodu trwałej przeszkody, np. mieszka za granicą,
- władza rodzicielska jest nadużywana przez rodzica,
- rodzice dziecka zaniedbują obowiązki wobec niego w sposób rażący lub nie dopełniają obowiązków wobec dziecka (trwale).
Dobro dziecka zawsze na pierwszym miejscu
Główną zasadą, jaką kieruje się sąd, jest dbanie o dobro dziecka, dlatego decyzję o odebraniu rodzicom praw rodzicielskich na ich własny wniosek podejmie tylko wtedy, kiedy stwierdzi, że faktycznie będzie to dla niego lepsze.
Całkowite odebranie (niezawieszenie lub ograniczenie) praw rodzicielskich to najsurowsza kara dla rodzica. Stosuje się ją tylko wtedy, kiedy inne rozwiązania okazują się nieskuteczne, co oznacza, że działania opiekunów musi charakteryzować zła wola.
Przykładowo, prawa do dziecka odbierane są rodzicom, którzy:
- popełniają przestępstwa,
- nadużywają alkoholu lub przyjmują narkotyki,
- uchylają się od obowiązku alimentacyjnego.
Co ważne, rażącym zaniedbaniem obowiązków rodzicielskich jest także:
- brak zainteresowania dzieckiem,
- zerwanie więzi z dzieckiem,
- wieloletnie nieutrzymywanie kontaktów z dzieckiem z winy rodzica.
Dobrowolne zrzeczenie się praw rodzicielskich przez ojca często jest też skutkiem zaistnienia trwałej przeszkody, która uniemożliwia wykonywanie władzy rodzicielskiej. Dzieje się tak między innymi w sytuacji, kiedy rodzic zostaje skazany na karę wieloletniego pozbawienia wolności.
Tymczasem jedyną szansą na uniknięcie konieczności łożenia na dziecko jest wykazanie, że nie jest się ojcem dziecka, czyli zaprzeczenie ojcostwa. Dopiero całkowite zerwanie więzi pokrewieństwa skutkuje ustaniem obowiązku alimentacyjnego. Sama utrata praw rodzicielskich to bowiem jedynie utrata prawa do decydowania o losach dziecka.
Jak przygotować wniosek o zrzeczenie się praw rodzicielskich?
Rodzic, który zastanawia się, jak zrzec się praw do dziecka, powinien pamiętać, że z taką sprawą musi wystąpić do sądu. Konieczne jest też złożenie oświadczenia o zrzeczeniu się praw rodzicielskich, które można przygotować w oparciu o nasz wzór wniosku o dobrowolne zrzeczenie się praw rodzicielskich.
Dokument uwzględnia:
- dane osobowe rodzica,
- dane osobowe dziecka,
- wyrażenie zgody na adopcję dziecka – przysposobienie przez innych rodziców.
Orzeczenie zostanie przyjęte, jeśli sąd potwierdzi słuszność odebrania rodzicowi praw do dziecka.
Nie ma innego sposobu na zrzeczenie się praw rodzicielskich. Nawet jeśli rodzic przygotuje oświadczenie w formie aktu notarialnego, nie będzie ono prawnie skuteczne, ponieważ tylko sąd może orzec odebranie praw rodzicielskich opiekunowi.
Zrzeczenie się praw do dziecka a adopcja
Czasami dobrowolne zrzeczenie się praw do dziecka to najlepsze, co rodzic może zrobić dla małoletniego. Zadbanie o zrzeczenie się praw rodzicielskich i wyrażenie zgody na adopcję ułatwia całą procedurę przysposobienia kandydatom na rodziców, którzy faktycznie chcą być rodzicami.
Odpowiednią zgodę na adopcję może wyrazić matka dziecka jeszcze w szpitalu. Tak zwana zgoda blankietowa, czyli oświadczenie o świadomym zrzeczeniu się praw do dziecka to najlepsze rozwiązanie dla osób, które nie planują opiekować się swoim potomkiem.
Warto podkreślić, że decyzję o zrzeczeniu się praw do dziecka matka biologiczna może podjąć przed porodem i po porodzie, a na zmianę swojej decyzji ma dokładnie 43 dni. Jeśli matka decyduje się na taki krok, personel medyczny natychmiast powiadamia o tym najbliższy ośrodek adopcyjny.
Jego pracownicy rozpatrują sprawę i pomagają matce znaleźć inne rozwiązanie, a jeżeli jej decyzja pozostaje bez zmian, przeprowadzają procedurę zgodnie z przepisami.
Dla dobra dziecka matka powinna też zgłosić się do sądu i w sądzie złożyć oświadczenie woli o zrzeczeniu się praw rodzicielskich – tylko ono ma moc prawną i faktycznie upraszcza procedury adopcyjne.
Podsumowanie
Jeśli zachodzą uzasadnione przesłanki, każdy z rodziców może dobrowolnie zrzec się praw rodzicielskich. Jednak aby tego dokonać, nie wystarczy sporządzenie oświadczenia o chęci zrzeczenia się prawd do dziecka, bo taki własnoręczny dokument nie będzie miał mocy prawnej.
Aby zrzec się praw rodzicielskich, konieczne jest wystąpienie z odpowiednio sporządzonym wnioskiem do sądu rodzinnego. Aby ułatwić Ci sporządzenie takiego pisma, przygotowaliśmy gotowy do wypełnienia wzór wniosku, który pobierzesz na samej górze strony.
