Jak napisać upoważnienie do podejmowania decyzji w sprawie dziecka? Nie każdy wie, że sprawowanie faktycznej opieki nad dzieckiem nie jest tym samym, co sprawowanie prawnej opieki nad dzieckiem. Wykonywanie władzy rodzicielskiej bywa utrudnione, kiedy fizycznie rodzic często jest nieobecny, ponieważ na przykład wyjeżdża służbowo lub pracuje za granicą.
W takich okolicznościach wskazane jest sporządzenie upoważnienia do podejmowania ważnych decyzji dotyczących dziecka, związanych między innymi z jego leczeniem czy edukacją. Jak udzielić takiego pełnomocnictwa?
Czy można upoważnić kogoś do sprawowania władzy rodzicielskiej?
Zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego rodzice nie mogą udzielić nikomu pełnomocnictwa do wykonywania władzy rodzicielskiej, ponieważ taka władza przysługuje tylko rodzicom dziecka.
Co więcej, opiekunowie mają obowiązek osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem. Jeśli zaś opuszczają je, powinni przekazać opiekę nad dzieckiem osobie wyznaczonej.
Rodzice dziecka mogą udzielić innym osobom pełnomocnictwa do decydowania o różnych istotnych sprawach dziecka niepełnoletniego, a więc m.in. do:
- decydowania o sposobie leczenia:
- dokonanie zabiegu medycznego;
- wybór sposobu leczenia dziecka;
- decydowania o miejscu pobytu dziecka,
- zmianie obywatelstwa,
- zmianie imienia lub nazwiska dziecka,
- wyborze szkoły,
- wydanie małoletniemu paszportu,
- itd.
Do udzielenia takiego pełnomocnictwa potrzebne jest odpowiednie oświadczenie, podpisane przez oboje rodziców – jeśli oboje sprawują władzę rodzicielską nad dzieckiem. Gdy władzę rodzicielską posiada tylko jeden rodzic, to podpis drugiego rodzica nie jest potrzebny.
Czym jest pełnomocnictwo, a czym upoważnienie?
Określenia „pełnomocnictwo” i „upoważnienie” często stosowane są zamiennie, choć nie jest to do końca prawidłowe. Zgodnie z prawnymi definicjami:
- upoważnienie pozwala na wykonanie jednej, określonej czynności w imieniu mocodawcy,
- pełnomocnictwo pozwala osobie upoważnionej wyrażać wolę w imieniu mocodawcy.
Można powiedzieć, że pełnomocnictwo to upoważnienie wybranej osoby do działania w imieniu mocodawcy. Wyraża się je za pomocą odpowiednio sformułowanego oświadczenia woli. Pełnomocnictwo musi obejmować prawo do wykonywania określonych czynności prawnych przez osobę upoważnioną. Może dawać pełnomocnikowi uprawnienie do reprezentowania lub zastępowania mocodawcy.
W przypadku pełnomocnictwa dotyczącego decydowania o dziecku, oświadczenie to nie może uprawniać nikogo do podejmowania wszystkich decyzji związanych z dzieckiem. Zatem upoważnienie do podejmowania decyzji w sprawie leczenia dziecka będzie pełnomocnictwem szczególnym lub rodzajowym dotyczącym leczenia, na przykład u stomatologa.
Jednak pełnomocnictwo dotyczące leczenia może dotyczyć zarówno wyrażenia zgody, na przykład na jeden zabieg, jak i wykonywania wszystkich czynności związanych z potrzebami zdrowotnymi dziecka, czyli tych, które pojawią się w przyszłości.
Upoważnienie do decydowania o dziecku na trzy sposoby
Upoważnienie do podejmowania decyzji w sprawie dziecka rodzice mogą przygotować na kilka sposobów. Pierwszy z nich polega na sporządzeniu zwykłego pisemnego upoważnienia, którym można udzielić pełnomocnictwa do podejmowania decyzji w kwestiach niższej wagi.
W sprawę upoważnienia do podejmowania decyzji dotyczących dziecka rodzice mogą – a niekiedy wręcz muszą – zaangażować również sąd rodzinny. Na ich wniosek sąd wyda orzeczenie o zawieszeniu władzy rodzicielskiej i wyznaczy – zaproponowaną przez nich – osobę na opiekuna dla małoletniego.
Upoważnienie do podejmowania decyzji medycznych
Pełnomocnictwo w zakresie opieki medycznej (w odróżnieniu do sprawowania opieki) jest szczególnie kłopotliwe, bowiem dotyczy niezwykle ważnych kwestii, często związanych z ochroną zdrowia i życia małoletniego. Dziecko nie może podejmować decyzji o swoim leczeniu samodzielnie aż do ukończenia 18. roku życia.
Współdecyduje o nich wraz z rodzicem po ukończeniu 16. roku życia. Jeśli więc rodzic zostawia dziecko i wyjeżdża na dłużej, musi koniecznie przygotować upoważnienie do podejmowania decyzji medycznych dla wskazanego opiekuna faktycznego.
Zasadniczo, decyzje o leczeniu dziecka mogą podejmować tylko jego rodzice lub opiekunowie prawni. Jeśli małoletni będzie potrzebował interwencji medycznej, placówka lecznicza – w przypadku braku możliwości skontaktowania się z rodzicami – wystąpi z odpowiednim wnioskiem do sądu rodzinnego, zanim podejmie jakiekolwiek czynności.
Nie zawsze można jednak pozwolić sobie na oczekiwanie na taką decyzję, dlatego, aby bezpieczeństwo małoletniego pacjenta nie było zagrożone, rodzic musi sporządzić upoważnienie do decydowania o leczeniu dziecka w odpowiedniej formie, zanim wyjedzie do innego miasta czy za granicę.
Warto wiedzieć jednak, że w przypadku decyzji medycznych nie honoruje się zwykłych upoważnień ani upoważnień podpisanych przed notariuszem. Konieczne jest przygotowanie pełnomocnictwa. Według Sądu Najwyższego:
Takie pełnomocnictwo dopuszcza się jednak w szczególnie uzasadnionych przypadkach. Pełnomocnictwo powinno określać, że:
- jest ustanowione na wypadek braku obecności rodziców,
- obejmuje podejmowanie decyzji w sprawie leczenia niepełnoletniego dziecka w sytuacji nagłego zachorowania lub pogorszenia stanu zdrowia, na zabiegi stwarzające podwyższone ryzyko dla pacjenta w celu ratowania życia lub zdrowia.
Pełnomocnictwo do szkoły
Również w sferze edukacji rodzice mogą udzielić wskazanej osobie pełnomocnictwa, o ile nie jest to pełnomocnictwo ogólne.
Dokument może zezwalać między innymi na odbieranie dziecka ze szkoły, na uzyskiwanie informacji o postępach dziecka czy na udział w spotkaniach z nauczycielami.
Do czego nie można upoważnić opiekuna faktycznego?
Pełnomocnictwo – nawet notarialne – nie może dotyczyć takich spraw jak:
- wybór imienia, zmiana imienia dziecka,
- wyjazd za granicę w celu stałego pobytu,
- wybór kierunku kształcenia,
- wydanie paszportu,
- wydanie dowodu osobistego,
- zmiana obywatelstwa dziecka.
Aby ktoś inny niż rodzic mógł podejmować takie decyzje – konieczne jest uzyskanie orzeczenia sądowego, czyli zawieszenie praw rodzicielskich i wskazanie tymczasowego opiekuna prawnego.
Kilka słów na koniec
Pisemne upoważnienie dla dziecka nie może być dokumentem upoważniającym do podejmowania wszelkich decyzji… upoważnienie musi przewidywać, jakiej konkretnie czynności ono dotyczy.
