Upoważnienie do opieki nad dzieckiem na czas wyjazdu powinien przygotować rodzic, który zostawia małoletniego pod opieką każdej innej osoby dorosłej, na przykład babci, rodzeństwa czy np. cioci. Nie każdy zdaje sobie sprawę z faktu, że pod jego nieobecność nad dzieckiem powinna być sprawowana zarówno zastępcza opieka faktyczna, jak i zastępcza opieka prawna.
Niedopełnienie tego obowiązku sprawia, że rodzicowi grozi zarzut porzucenia dziecka. Co więcej, osoba sprawująca zastępczą opiekę nad małoletnim nie może podejmować za rodzica ważnych decyzji, dotyczących między innymi leczenia czy edukacji, stąd brak stosownego upoważnienia może okazać się dużym problemem. Jak przekazać innej osobie opiekę prawną nad dzieckiem na czas nieobecności i jak sporządzić stosowne upoważnienie?
Opieka faktyczna i opieka prawna nad dzieckiem
Przekazując dziecko pod opiekę innych członków rodziny, rodzic powierza im opiekę faktyczną nad swoją pociechą. Warto pamiętać jednak, że nie da się wykonywać władzy rodzicielskiej nad osobą i majątkiem dziecka na odległość.
Przekazując opiekę faktyczną babci czy cioci, rodzic nie przekazuje opieki prawnej nad dzieckiem, dlatego taki zastępczy opiekun nie może decydować o ważnych sprawach małoletniego.
Upoważnienie do opieki nad dzieckiem pod nieobecność rodziców daje zastępczemu opiekunowi prawo do zastępowania ich również w podejmowaniu za dziecko wielu istotnych decyzji.
Upoważniony opiekun może już:
- zapisać dziecko do lekarza,
- wyrazić zgodę na zabieg medyczny,
- wyrazić zgodę na wycieczkę szkolną,
- zapisać dziecko do szkoły,
- wybrać przedmioty, jakich dziecko będzie się uczyć,
- zapisać dziecko na zajęcia dodatkowe.
Bez upoważnienia, szkoła czy przychodnia nie mogą nawet udzielać informacji na temat stanu zdrowia dziecka osobie, która sprawuje nad małoletnim jedynie opiekę faktyczną.
Kogo można upoważnić do sprawowania opieki nad dzieckiem?
Najczęściej spotykane umocowanie to upoważnienie dla babci do opieki nad dzieckiem. Zgodnie z przepisami, tymczasową opiekę nad małoletnim można przekazać bowiem każdej osobie, której rodzice ufają, a babcia, dziadek, ciocia czy wujek to zwykle osoby najodpowiedniejsze do pełnienia roli zastępczych rodziców.
Warto pamiętać jednak, że takie umocowanie do sprawowania opieki zastępczej zostało uregulowane przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego.
Zgodnie z treścią art. 148 tego aktu prawnego, opieki tymczasowej nie można powierzyć osobom które:
- zostały kiedykolwiek pozbawione władzy rodzicielskiej,
- zostały pozbawione praw publicznych,
- nie posiadają pełnej zdolności do czynności prawnych, czyli są niepełnoletnie,
- zostały kiedyś skazane za przestępstwo przeciwko obyczajności lub wolności seksualnej,
- zostały kiedyś skazane za umyślne przestępstwo popełnione na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z małoletnim,
- zostały skazane za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy wobec osoby małoletniej,
- otrzymały zakaz prowadzenia działalności związanej z leczeniem, edukacją, wychowywaniem lub opieką nad małoletnimi,
- otrzymały zakaz przebywania w określonych miejscach lub środowiskach,
- zostały objęte zakazem opuszczania określonego miejsca bez zgody sądu.
Zasadą jest również, że rodzice nie mogą wskazać na tymczasowego opiekuna prawnego osoby, wobec której zachodzi duże prawdopodobieństwo, że nie wywiąże się właściwie z obowiązków opiekuna dla osoby małoletniej.
Jak upoważnić kogoś do opieki nad dzieckiem?
Upoważnienie do opieki nad dzieckiem podczas wyjazdu za granicę może zostać udzielone w formie zwykłej pisemnej, w formie aktu notarialnego oraz sądowo. Pełnomocnictwo notarialne stanowi jeden z lepszych sposobów na umocowanie kogoś do sprawowania opieki nad dzieckiem, jednak jest też rozwiązaniem kosztownym.
Jeśli rodzic wyjeżdża na kilka dni lub tygodni, może przygotować swoje upoważnienie w zwykłej formie pisemnej, wykorzystując do tego celu wzór upoważnienia do opieki nad dzieckiem podczas wyjazdu, który wystarczy wypełnić i podpisać.
Pełnomocnictwo musi wskazywać osobę, której rodzice przekazują opiekę nad dzieckiem, a także dane samego dziecka i okres obowiązywania upoważnienia. Można również przygotować pełnomocnictwo, które nie jest ograniczone czasowo. W takim przypadku wygaśnie ono w momencie, kiedy rodzic je odwoła.
Co więcej, udzielane pełnomocnictwo może ograniczać obowiązki i prawa opiekuna zastępczego, zgodnie z wolą rodziców. Przykładowo, opiekunowie prawni mogą zastrzec, że w pewnych kwestiach ich zgoda jest niezbędna i opiekun tymczasowy nie może podjąć jej bez konsultacji.
Jeśli rodzice wyjeżdżają na dłuższy okres, na przykład w celu podjęcia pracy za granicą, mogą wystąpić do sądu rodzinnego o zawieszenie władzy rodzicielskiej i o sądowe ustanowienie opieki prawnej nad dzieckiem.
Mówimy w tym przypadku o tak zwanej przemijającej przeszkodzie w wykonywaniu władzy rodzicielskiej – o tymczasowej, ale długotrwałej nieobecności. Sąd opiekuńczy zawiesza prawa rodzicielskie czasowo i uchyla to zawieszenie, kiedy jego przyczyna nie obowiązuje, czyli w momencie powrotu rodziców.
Występując z takim wnioskiem, rodzice powinni też złożyć do sądu pismo o powierzenie pieczy nad dzieckiem wybranej osobie. Jeśli sami dopilnują tych formalności, sąd weźmie ich zdanie pod uwagę. W przeciwnym razie może wybrać na opiekuna inną osobę.
Co ważne, sądowe powierzenie opieki nad dzieckiem innej osobie może nastąpić też na skutek zawiadomienia sądu o zagrożeniu dobra dziecka. Takie zgłoszenie wpływa najczęściej od szkoły, szpitala, opieki społecznej, sąsiadów czy innych członków rodziny.
Zsumowanie informacji
Nawet jeśli tylko jeden rodziców sprawuje władzę rodzicielską, konieczne jest prawne przekazanie sprawowania opieki prawnej nad dzieckiem. Formalne przekazanie opieki prawnej konieczne jest także w przypadku gdy dziecko nie ma rodziców, a jedynie opiekuna prawnego.
Upoważnienie (którego wzór pobierzesz na samej górze) zawiera oświadczenie, że opiekun, rodzic lub rodzice powierzają sprawowanie opieki nad dzieckiem innej osobie pełnoletniej. Oczywiście oprócz oświadczenia woli koniecznie należy zawrzeć w treści dokumentu kilka innych bardzo istotnych informacji.
