Umowa spedycji jest umową, na mocy której spedytor zobowiązuje się do wysyłania lub odbioru przesyłki albo do dokonania innych usług związanych z jej przewozem w ramach działalności własnego przedsiębiorstwa, zaś zleceniodawca do zapłaty za to wynagrodzenia.
Umowa spedycji jest umową nazwaną uregulowaną w art. 794-804 Kodeksu cywilnego. Zastosowanie do niej mają również przepisy umowy zlecenia oraz przewozu, jeśli spedytor świadczy usługę również w takim zakresie.
Umowa spedycji jest umową odpłatną. Zleceniodawca zobowiązany jest wypłacić spedytorowi przyjęte lub umówione wynagrodzenie. Wysokość wynagrodzenia może być określona w taryfie – spedytor określa stawki za poszczególne czynności dla wszystkich swoich kontrahentów albo w umowie – w formie kwotowej, ryczałtowej, prowizyjnej.
Umowa spedycji – forma umowy
Kodeks cywilny nie przewiduje dla tego rodzaju umowy żadnej szczególnej formy. Umowa spedycji może zostać więc zawarta zarówno w formie pisemnej, ustnej, jak i dorozumianej. Należy jednak więc na uwadze, że najbezpieczniejszą formą zawsze będzie umowa pisemna, chociażby dla celów dowodowych w wypadku ewentualnego sporu sądowego.
Umowa spedycji – przedmiot umowy
Przedmiotem umowy są usługi spedycyjne. Są to usługi związane z przewozem towarów, jednakże nie dotyczą samego przewozu. Jeżeli firma spedycyjna zdecyduje się na przewóz, zastosowania do tej usługi będą miały przepisy dot. umowy przewozu.
Usługi spedycyjne są rozbudowane. Umowa każdorazowo może obejmować różne typy usług, właściwe dla danego towaru i zlecenia. Umowa spedycji obejmuje więc jedną czynnością prawną zespołu różnych czynności.
Umowa spedycji może obejmować takie czynności jak:
- przygotowanie przesyłki do przewozu, w tym zważenie, policzenie i opakowanie;
- dostarczenie przesyłki do miejsca nadania;
- sporządzenie dokumentów przewozowych;
- dokonanie wyboru przewoźnika i zawarcie z nim umowy przewozu;
- ubezpieczenie przesyłki;
- odbiór przesyłki i wydanie jej adresatowi.
Umowa spedycji – strony umowy
Jedną ze stron umowy jest spedytor. Może nim być osoba fizyczna lub prawna, jednakże warunkiem jest, aby świadczyła usług spedycyjne w ramach swojego przedsiębiorstwa. Oznacza to, że spedytor musi być przedsiębiorcą.
Drugą stroną umowy jest zleceniodawca. Jest to podmiot wysyłający danej przesyłki lub je odbierający. Warunkiem jest, że zleceniodawcą nie może być przewoźnik.
Należy pamiętać, że wszystko to, co wykracza poza działalność spedycyjną, nie jest już spedycją. Jeżeli wykonanie danych usług wykracza poza przedmiot spedycji, nie będziemy mieli wówczas do czynienia z umową spedycji. Jeżeli jednak spedytor w ramach swojej działalności świadczy również inne usługi związane z przewozem, w stosunku do takich usług należy zawrzeć oddzielne odpowiednie umowy, np. umowę przewozu, umowę składu.
Umowa spedycji – obowiązki stron
Spedytor jest związany umową spedycji zawartą ze zleceniodawcą oraz przepisami kodeksu cywilnego. Kodeks cywilny nakłada na spedytora liczne obowiązki, m.in.:
- spedytor zobowiązany jest do udzielenia zleceniodawcy informacji o przebiegu procesu transportowego.
- zgodnie z art. 797 k.c. spedytor obowiązany jest do podejmowania czynności potrzebnych do uzyskania zwrotu nienależnie pobranych sum z tytułu przewoźnego, cła i innych należności związanych z przewozem przesyłki.
- zgodnie z art. 797 k.c. spedytor obowiązany jest do podjęcia czynności potrzebnych do zabezpieczenia praw dającego zlecenie lub osoby przez niego wskazanej względem przewoźnika albo innego spedytora.
Zleceniodawca z kolei zobowiązany jest do wypłacenia spedytorowi wynagrodzenia, a także zwrotu dodatkowych kosztów, które zostały poczynione w celu należytego wykonania zlecenia przez spedytora.
Umowa spedycji – odpowiedzialność spedytora
Spedytor odpowiada na zasadach ogólnych dotyczących odpowiedzialności kontraktowej. Oznacza to, że spedytor jest odpowiedzialny za szkody związane z nieprawidłowym wykonaniem umowy, opóźnieniem bądź zwłoką, o ile naruszenie zobowiązania jest następstwem okoliczności, za które spedytor odpowiedzialności nie ponosi.
Ponadto spedytor ponosi odpowiedzialność na zasadzie odpowiedzialności w wyborze. Jeżeli do wykonania zobowiązania spedytor posługuje się innymi osobami, za ich działania ponosi odpowiedzialność jak za własne. Zgodnie natomiast z art. 799 k.c. spedytor jest odpowiedzialny również za przewoźników i dalszych spedytorów, którymi posługuje się przy wykonaniu zlecenia, chyba że nie ponosi winy w wyborze.
Jeżeli więc np. spedytor w umowie z przewoźnikami lub dalszymi spedytorami określi środki transportowe mające zostać użyte, a przewoźnik tych wymagań nie dopełni, to spedytor nie będzie ponosił odpowiedzialności w wypadku uszkodzenia przesyłki lub podobnej.
