Umowa przewozu rzeczy to umowa polegająca na zobowiązaniu się przewoźnika do przewiezienia rzeczy w ramach działalności własnego przedsiębiorstwa, a zleceniodawca do zapłaty wynagrodzenia. Umowa przewozu charakteryzuje się wzajemnością, odpłatnością oraz jest dwustronnie zobowiązująca.
Umowa przewozu regulują przepisy Kodeksu cywilnego (art. 774-793). Jest ona typowym kontraktem, w którym brak jest możliwości indywidualnego kształtowania umowy. Treścią umowy jest przedmiot przewozu, jego trasa oraz wynagrodzenie dla przewoźnika. Przewożone rzeczy powinny zostać określone w załączniku do umowy.
Strony umowy
Stronami umowy są przewoźnik oraz zleceniodawca.
Przewoźnikiem może być jedynie podmiot, który prowadzi działalność transportową w formie przedsiębiorstwa. Z tego też powodu umowa przewozu jest umową kwalifikowaną. Może być ona zawierana wyłącznie przez profesjonalistę. Co ważne jest istotny tytuł prawny przewoźnika do środka transportu, wystarczy, aby był posiadaczem zależnym.
Kilku przewoźników na umowie
Prawo pozwala na przewóz rzeczy przez kilku następujących po sobie przewoźników na podstawie jednej umowy. W takiej sytuacji wszyscy przewoźnicy tzw. przewoźnicy sukcesywni nawiązują stosunek prawny ze Zleceniodawcą.
Są oni odpowiedzialni solidarnie. Przewoźnik może się uwolnić od odpowiedzialności, jeżeli udowodni, że szkoda nie powstała w czasie wykonywania przez niego transportu.
Obowiązki stron umowy
Przy zawarciu umowy Zleceniodawca powinien wystawić przewoźnikowi list przewozowy oraz wydać wszelkie potrzebne dokumenty – celne, podatkowe oraz administracyjne.
Przewoźnik powinien natomiast przewieźć zlecony towar, niezwłoczne zawiadomić odbiorcę o nadejściu przesyłki. Jeżeli jest taki obowiązek powinien oddać przesyłkę następnemu przewoźnikowi – ponosi za nią odpowiedzialność.
W przypadku, jeżeli odbiorca odmówi przyjęcia przesyłki, zleceniodawca powinien przesłać wskazówki. Jeżeli tego nie uczyni, powinien oddać przesyłkę na przechowanie, zabezpieczyć ją i zawiadomić zleceniodawcę oraz odbiorcę.
Z kolei do obowiązków odbiorcy należy zapłata należności wskazanej w liście przewozowym.
Zlecenie transportowe
Przewoźnik w celu potwierdzenia zawarcia umowy ze Zleceniodawcą wystawia zlecenie transportowe. Dokument ten powinien zawierać informację o zleceniodawcy, przewoźniku, załadunku i rozładunku, jego terminie oraz lokalizacji.
Zlecenie powinno również określić specyfikację ładunków, wymagania pojazdu, dane kierowcy, warunki oraz ustalone zasady i kwotę wynagrodzenia.
Odpowiedzialność przewoźnika rzeczy
Odszkodowanie za utratę, ubytek lub uszkodzenie przesyłki w czasie od jej przyjęcia do przewozu, aż do wydania odbiorcy nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
Przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności za ubytek naturalny rzeczy.
Przewoźnik ponosi odpowiedzialność za utratę, ubytek lub uszkodzenie pieniędzy, kosztowności, papierów wartościowych albo rzeczy szczególnie cennych, wyłącznie w przypadku kiedy właściwości przesyłki były podane przy zawarciu umowy. Wyjątek stanowi sytuacja, kiedy szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
Roszczenia z tytułu umowy przewozu rzeczy
Roszczenia przeciwko przewoźnikowi wynikające z umowy przewozu wygasają wskutek zapłaty należności przewoźnika i przyjęcia przesyłki bez zastrzeżeń. Nie dotyczy to jednak roszczeń z tytułu niewidocznych uszkodzeń przesyłki, jeżeli odbiorca nie zawiadomi o nich przewoźnika. Odbiorca ma na to tydzień, licząc od chwili przyjęcia.
Powyższa zasada nie obowiązuje, jeżeli szkoda wynikła z winy umyślnej lub rażącego niedbalstwa przewoźnika.
Przedawnienie roszczeń
Roszczenia z umowy przewozu rzeczy przedawniają się z upływem roku od dnia dostarczenia przesyłki. W razie całkowitej utraty przesyłki lub jej dostarczenia z opóźnieniem. Liczy się dzień, w którym przesyłka miała być dostarczona.
Roszczenia przysługujące przewoźnikowi przeciwko innym przewoźnikom, którzy uczestniczyli w przewozie przesyłki, przedawniają się z upływem sześciu miesięcy od dnia, w którym przewoźnik naprawił szkodę, albo od dnia, w którym wytoczono przeciwko niemu powództwo.
