Umowa pożyczki od rodziców to dokument, o którego sporządzeniu warto pomyśleć niezależnie od tego, z jak bliskim członkiem rodziny zawierana jest taka transakcja.
Umowa chroni bowiem interes obu stron, pozwala uniknąć sporów i niedomówień, a także stanowi dowód w kontaktach z Urzędem Skarbowym – nie każdy wie bowiem, że umowa pożyczki w rodzinie podlega zgłoszeniu do US, a niekiedy nawet odprowadzenia należnego podatku PCC. Jak prawidłowo sporządzić umowę pożyczki od rodziców?
Dlaczego warto sporządzić umowę pożyczki rodzinnej?
Pożyczka od rodziców wydaje się doskonałym rozwiązaniem. To transakcja pozbawiona zbędnych formalności, odbywająca się na niezwykle korzystnych zasadach. Z reguły pieniądze oddaje się w kwocie równej, a nawet niższej niż pożyczono. Koszty około pożyczkowe czy odsetki nie znajdują zastosowania.
Środki zwraca się w ustalonym terminie, ale nie ma też problemu z przesunięciem harmonogramu spłaty czy obniżeniem wysokości rat. Zwykle wszystko ustalane jest słownie, w sposób nieformalny i elastyczny.
Rodzice udzielają pożyczki swojemu dziecku, nie zważając na jego sytuację finansową – czego z pewnością nie można powiedzieć ani o bankach, ani o innych firmach udzielających kredytów i pożyczek.
Niemniej jednak nawet pożyczka w rodzinie powinna zostać udokumentowana za pomocą odpowiedniej umowy. Taki kontrakt pełni rolę dowodową na wypadek ewentualnych sporów czy niedomówień. Gwarantuje rodzicom udzielającym pożyczki zwrot środków, natomiast dziecku przyjmującemu pieniądze brak ryzyka dodatkowych roszczeń.
Umowa pożyczenia pieniędzy od rodziców pełni też rolę dowodową w kontaktach z Urzędem Skarbowym, ponieważ widnieje na niej kwota i sposób przekazania środków pożyczkobiorcy.
Umowa pożyczki pieniędzy od rodziców powinna zawierać:
- datę i miejsce zawarcia,
- dane stron z numerem i serią dowodu osobistego,
- oznaczenie wysokości pożyczki wraz z walutą,
- datę udzielenia pożyczki,
- okres, na jaki udzielono pożyczki (termin zwrotu pożyczki),
- sposób spłaty pożyczki, jeśli są to raty – harmonogram spłacania rat,
- określenie wysokości oprocentowania, a jeśli pożyczka jest nieoprocentowana – to w umowie powinna pojawić się wyraźna informacja na ten temat.
Należy zwrócić uwagę na to, aby jednoznacznie wskazać strony zobowiązania – na wypadek ewentualnych sporów przyszłości.
Umowa pożyczki rodzinnej powinna zostać również podpisana przez strony umowy, a najlepiej również przez dodatkowych obiektywnych świadków. Do przygotowania stosownego dokumentu można wykorzystać wzór umowy pożyczki od rodziców, który wystarczy wypełnić odpowiednimi danymi.
Przedkładając taki druk do podpisu rodzicom/dziecku można łatwiej uniknąć nieprzyjemności związanych ze złożeniem propozycji udokumentowania transakcji.
Zgłoszenie pożyczki rodzinnej do Urzędu Skarbowego
Umowa pożyczki to umowa cywilnoprawna. Nie każdy ma świadomość, że każda tego typu umowa wymaga zgłoszenia do Urzędu Skarbowego celem naliczenia podatku od czynności cywilnoprawnych (dalej PCC). Nawet jeśli umowa zawierana jest z rodziną, obowiązek ten nie zostaje wyłączony.
Nie zawsze pożyczkobiorca musi uiszczać jednak podatek PCC od umowy pożyczki w rodzinie. Jest z tego obowiązku zwolniona osoba, która pożyczyła pieniądze od członków najbliższej rodziny: małżonków, zstępnych, wstępnych, czyli dzieci, wnuków, rodziców, dziadków.
Do grona najbliższej rodziny w sensie podatkowym nie zaliczają się jednak teściowie, synowe i zięciowie. Co ważne, nie każdą pożyczkę zwalnia się z obowiązku podatkowego. Dotyczy to kwot, które nie przekraczają sumy 9.637 złotych. Kwota ta jest określona dla jednego pożyczkodawcy na okres pięciu lat.
Oznacza to, że można pożyczyć taką kwotę od jednego członka rodziny raz na pięć lat lub wziąć kilka mniejszych pożyczek na taką sumę łączną od jednej osoby w okresie 5-letnim. Spełniając te warunki, pożyczkodawca nie zgłasza umowy pożyczki w urzędzie skarbowym bez żadnych konsekwencji.
Jeśli kwota pożyczki w rodzinie jest wyższa niż wspomniane 9.637 złotych, ale została udzielona przez osobę bliską zaliczaną do I grupy podatkowej, pożyczkobiorca nadal może postarać się o zwolnienie z obowiązku uiszczenia podatku PCC.
Wystarczy, że zgłosi zawarcie umowy pożyczki do US w ciągu 14 dni od momentu dnia zawarcia umowy i dowiedzie, iż pieniądze otrzymał nie w gotówce, lecz przelewem na konto lub przekazem pocztowym. W takim przypadku zostanie zwolniony z obowiązku odprowadzenia podatku od czynności cywilno prawnych.
Co ciekawe, jeśli potrzebujemy większej kwoty pożyczki od rodziny, możemy nagiąć przepisy na własną korzyść. Przykładowo, wystarczy rozdzielić sumę pożyczki na dwie bliskie osoby, zawierając osobną umowę z mamą i tatą, czy z babcią i dziadkiem.
Mamy też możliwość poprosić o wzięcie takiej pożyczki rodzeństwo, przy czym wtedy to brat czy siostra muszą zgłosić zawarcie umowy pożyczki do Urzędu Skarbowego.
Konsekwencje niezgłoszenia pożyczki w rodzinie do US
Podatek od pożyczki niepodlegającej zwolnieniu z tego obowiązku wynosi 0,5% całej kwoty. Nie jest to zatem bardzo wysoki procent. Natomiast w przypadku zaniedbania obowiązku zgłoszenia umowy pożyczki w US i uchylenia się od obowiązku zapłaty podatku PCC, kara, z jaką należy się liczyć to aż 20% kwoty pożyczki.
Taki karny podatek będzie musiał zapłacić pożyczkobiorca, na którego ktoś złoży na przykład donos do fiskusa. Kara może być jeszcze wyższa, jeśli US sam wykryje niewytłumaczalną poprawę finansów podatnika, czyli dochód z nieujawnionych źródeł.
Jeśli pożyczone od rodziny pieniądze pożyczkobiorca wykorzysta na duży zakup, spłatę kredytu czy przelew na wysoką kwotę, Urząd Skarbowy będzie w stanie wykryć podjęte działanie.
Podatnik w takiej sytuacji zostanie zmuszony nie tylko do zapłacenia karnego podatku od czynności cywilnoprawnych, ale również do udowodnienia, że wziął pożyczkę od rodziny. To może okazać się problematyczne, jeśli strony nie zawrą wcześniej stosownej umowy pożyczkowej.
Sporządzenie pisemnej umowy pożyczki i przekazanie środków pieniężnych w łatwy do udowodnienia sposób, na przykład w obecności notariusza lub przelewem bankowym to najlepsza metoda uniknięcia nieprzyjemności i dodatkowych kosztów.
Umowę należy zgłosić do Urzędu Skarbowego w ciągu 14 dni. Jeśli podatnik nie dopełni formalności w tym terminie, nie skorzysta ze zwolnienia z podatku, nawet wtedy, gdy spełni wszystkie pozostałe wymogi formalne. Konieczność zapłacenia podatku od czynności cywilnoprawnych będzie wtedy nieuchronna.
Zsumowanie artykułu
Pożyczka od rodziny i m.in. pożyczka od rodziców to świetna alternatywa dla kredytów bankowych i chwilówek, gdyż nie trzeba mieć wtedy dobrej zdolności kredytowej, a samo zaciągnięcie pożyczki jest banalnie proste.
Co dość istotne, pożyczka udzielona od rodziny podlega opodatkowaniu od czynności cywilnoprawnych, a obowiązek opodatkowania powstaje z chwilą zawarcia umowy pożyczki.
Jak uniknąć podatku PCC? Pożyczka udzielona od rodziny może być zwolniona od podatku PCC (obowiązek podatkowy zanika), jeśli wysokość pożyczonej kwoty nie przekroczy 9637 zł, a pożyczkodawcą będzie właśnie krewny, który zalicza się do I grupy podatkowej.
Konieczne mimo to jest złożenie deklaracji PCC-3 właściwemu urzędowi skarbowemu w terminie 14 dni od dnia zwarcia umowy pożyczki, wyłączeniu z tego obowiązku podlega przypadek, w którym umowa została zawarta w formie aktu notarialnego.
Przepis, który warto znać:
§ 1. Przez umowę pożyczki dający pożyczkę zobowiązuje się przenieść na własność biorącego określoną ilość pieniędzy albo rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku, a biorący zobowiązuje się zwrócić tę samą ilość pieniędzy albo tę samą ilość rzeczy tego samego gatunku i tej samej jakości.
§ 2. Umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej.
