Przy ocenie postępów dziecka uczęszczającego do klasy 1. szkoły podstawowej nie stosuje się jeszcze systemu ocen niedostateczny-celujący. Uczniowie są oceniani w sposób opisowy, z komentarzami, na podstawie obserwacji nauczyciela oraz prac pisemnych czy plastycznych.
W jaki sposób ocenia się postępy dziecka w klasie pierwszej?
Na etapie edukacji wczesnoszkolnej nauczyciele przygotowują zazwyczaj trzy oceny każdego ucznia: śródroczną, końcową oraz bieżącą, na przykład na potrzeby poradni psychologiczno-pedagogicznej.
Nauczyciel musi obserwować postępy ucznia. Może też korzystać z jego zeszytów, zeszytów ćwiczeń, prac plastycznych i innych materiałów. Co więcej, ocena opisowa powinna eksponować indywidualne osiągnięcia, a dobry nauczyciel winien jest pochwalić dziecko za wdrożony wysiłek, jednocześnie wskazując dobre i słabsze strony jego pracy wraz ze sposobami na ich poprawę.
Śródroczna ocena opisowa ucznia klasy 1 to wynik obserwacji z całego semestru. Dokument powinien zawierać zalecenia i wskazówki dla ucznia dotyczące postępów w edukacji, a także w rozwoju społecznym i emocjonalnym. Taka ocena jest kierowana zarówno do rodziców, jak i do samego ucznia, co warto mieć na uwadze podczas jej opracowywania.
Pismo ma też charakter diagnostyczno-informacyjny. Po zapoznaniu się z nim rodzic powinien wiedzieć, jak wspomagać dziecko w rozwoju oraz jakie zmiany w tym rozwoju zaszły po zastosowaniu się do udzielonych wcześniej wskazówek.
Zgodnie z podstawą programową, przykładowa ocena opisowa klasa 1 powinna składać się z następujących aspektów rozwoju:
- edukacja polonistyczna,
- edukacja matematyczna,
- edukacja przyrodnicza,
- edukacja społeczna,
- edukacja plastyczna,
- edukacja techniczna,
- edukacja informatyczna,
- edukacja muzyczna,
- wychowanie fizyczne,
- język obcy.
Warto pamiętać także, że ocena 1-klasisty odnosi się również do jego zachowania. Ocena z zachowania może być:
- wzorowa – jeśli uczeń jest systematyczny, punktualny, aktywny, przygotowany do zajęć, podejmuje dodatkowe działania, respektuje zasady współżycia, zachowuje się kulturalnie, prezentuje postawę godną naśladowania,
- bardzo dobra – jeśli uczeń jest przygotowany do zajęć, systematyczny, punktualny, aktywny, respektuje zasady, zachowuje się kulturalnie, odpowiedzialnie wykonuje powierzone zadania, przestrzega zasad kaligrafii, aktywnie uczestniczy w zajęciach,
- dobra – jeśli uczeń jest dobrze przygotowany do zajęć, zna zasady i je respektuje, odnosi się do innych z szacunkiem, ale czasem się spóźnia i wymaga dodatkowej motywacji,
- poprawna – jeśli nie jest starannie przygotowany do zajęć, spóźnia się, nie zawsze przestrzega reguł, zapomina o zasadach współżycia społecznego,
- nieodpowiednia – jeśli uczeń jest nieprzygotowany, niesystematyczny, nie podejmuje działań szkolnych, zwykle nie przestrzega reguł, popada w konflikty, cechuje go niska kultura osobista;
- naganna – jeśli uczeń lekceważy obowiązki, zachowuje się agresywnie, niekulturalnie, niszczy mienie, popada w konflikty, daje zły przykład.
Jak napisać ocenę śródroczną dla dziecka z klasy pierwszej?
Definicję opisowej oceny śródrocznej można znaleźć w treści rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 10 czerwca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów i słuchaczy w szkołach publicznych.
Zgodnie z treścią tego aktu prawnego, ocena roczna i śródroczna to ocena klasyfikacyjna z zajęć edukacyjnych, która uwzględnia poziom i postępy w opanowaniu przez ucznia wiadomości i umiejętności, odnosząca się do wymagań edukacyjnych, określonych w podstawie programowej kształcenia ogólnego oraz do wymagań wynikających z realizowanych programów nauczania.
Ocena śródroczna klasa 1 to bardzo złożony dokument, zbudowany z wielu elementów. Pismo służy dokonaniu oceny postępów ucznia nie tylko w takich aspektach jak zdobywanie wiedzy i umiejętności, ale również z perspektywy rozwoju społecznego, emocjonalnego, fizycznego i artystycznego. Ocena uwzględnia uzdolnienia ucznia, jego zainteresowania, trudności oraz wskazówki, które mają pomóc je wyeliminować.
Nie da się przygotować dobrej oceny śródrocznej bez zebrania informacji na temat dziecka, dlatego nauczyciel musi obserwować ucznia, analizować jego postępy, a także brać pod uwagę postawę i wysiłek, jaki dziecko wkłada w realizację swoich obowiązków. Należy pamiętać, że ocena powinna dostarczyć rodzicom informacji o tym:
- co dziecko potrafi,
- jakie umiejętności dobrze opanowało,
- z czym sobie nie radzi,
- jakie ma trudności,
- co należy zrobić, aby pomóc dziecku wyeliminować wyliczone problemy lub jak wesprzeć jego zainteresowania/uzdolnienia.
Ocena opisowa śródroczna dla klasy 1 nie może wyglądać tak samo w przypadku wszystkich dzieci z danej grupy – jest to dokument w pełni indywidualny. Jego najważniejszą część stanowi natomiast analiza błędów popełnianych przez dziecko oraz opisanie jego trudności rozwojowych. Jeśli bowiem zostaną one wskazane już na tym etapie edukacji, łatwiej będzie je wyeliminować.
Przykładowe sformułowania do oceny śródrocznej klasy 1
Opisowa ocena śródroczna dziecka z klasy pierwszej to komentarze nauczyciela, odnoszące się do wymienionych wyżej sfer edukacji i rozwoju, na przykład edukacji polonistycznej. W poszczególnych segmentach nauczyciel może odnieść się zatem do:
- edukacji polonistycznej: czytanie, pisanie, słuchanie ze zrozumieniem, przepisywanie tekstów, poprawność ortograficzna, pisanie z pamięci, mówienie, wypowiadanie się, odtwarzanie z pamięci, poprawność językowa, gramatyka, przestrzeganie zasad gramatycznych
- edukacja matematyczna: liczenie, wykonywanie działań matematycznych, rozwiązywanie zadań tekstowych,
- edukacja społeczno-przyrodnicza: znajomość zagrożeń, znajomość symboli narodowych, umiejętność proszenia o pomoc, wiedza o otaczającym środowisku,
- edukacja muzyczna: śpiew, gra na instrumentach, poczucie rytmu, zainteresowanie muzyczne,
- edukacja plastyczna: opanowanie podstawowych technik plastycznych, schematyczność lub wykazywanie inwencji twórczej, chęć wykonywania zadań, przygotowanie do zajęć plastycznych,
- zajęcia techniczne: stosowanie się do wskazówek, umiejętność korzystania z przyborów, troska o estetykę pracy,
- zajęcia komputerowe: znajomość i stosowanie zasad BHP, wykonywanie ćwiczeń, zainteresowanie pracą,
- wychowanie fizyczne: ogólna sprawność motoryczna, współdziałanie w grach zespołowych, wkładanie wysiłku w ćwiczenia, przygotowanie do zajęć.
Dodatkowo opisowa ocena powinna odnosić się także do właściwości rozwoju społecznego i emocjonalnego dziecka. Będą to zatem sformułowania dotyczące:
- łatwości nawiązywania kontaktów z rówieśnikami,
- popadania w konflikty,
- koleżeńskości,
- zdyscyplinowania,
- samodzielności,
- zaradności,
- wykazywania się inicjatywą,
- stanowienia wzoru do naśladowania,
- uczynności,
- odpowiedzialności,
- wykonywania obowiązków: wzorowo, chętnie, niechętnie, z pomocą nauczyciela,
- przestrzegania norm społecznych: zawsze, czasem, rzadko.
Co ważne, każdy z opisywanych aspektów nauczyciel może opisać osobno, posługując się w tym celu przyjętym sposobem oceniania, obowiązującym w danej szkole. Przykładowo, umiejętność czytania można ocenić:
- celująco, jeśli uczeń celująco opanował umiejętność czytania,
- dobrze, jeśli uczeń w stopniu dobrym opanował umiejętność czytania,
- niedostatecznie, jeśli uczeń nie opanował umiejętności czytania.
