Pozew wzajemny, co do zasady, jest normalnym powództwem. Z tego względu musi więc spełniać wszystkie warunki formalne pozwu. Musi zostać również prawidłowo opłacony zgodnie z ustawą o kosztach sądowych.
Pozew wzajemny od pozwu zwykłego odróżnia moment, w którym jest składany oraz fakt, że jest wnoszony w odpowiedzi na inny pozew. Pozew wzajemny obligatoryjnie musi być wytoczony przeciwko powodowi pierwotnego pozwu.
Pozew wzajemny, a więc i powództwo wzajemne, spełniający wymogi formalne, powinien być rozpoznany łącznie z pozwem głównym i objęty wspólnym wyrokiem. Zgodnie z art. 218 k.p.c. sąd może zarządzić oddzielną rozprawę co do pozwu głównego i wzajemnego. Może wydać również pozew częściowy co do powództwa głównego i wzajemnego.
Dopuszczalność pozwu wzajemnego
Mimo że pozew wzajemny ma charakter samodzielnego powództwa, to wnosi się je w odpowiedzi na pozew pierwotny. Co ważne pozew wzajemny można złożyć najwcześniej po formalnym otrzymaniu powództwa.
Pozew wzajemny można również złożyć w formie oddzielnego pisma procesowego – pozwu, jednakże może to nastąpić najpóźniej do zakończenia pierwszej rozprawy. Pozew wzajemny może dotyczyć wyłącznie powoda. Nie można w nim pozwać innych osób.
Pozew można złożyć:
- w odpowiedzi na pozew;
- w sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym;
- w sprzeciwie od wyroku zaocznego;
- w zarzutach od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym.
Istnieją tylko dwa wypadki dopuszczalności wniesienia pozwu wzajemnego, mianowicie:
- gdy roszczenie pozwanego pozostaje w związku z roszczeniem powoda;
- gdy roszczenia nadają się do potrącenia.
Powództwo wzajemne jest niedopuszczalne w sprawach:
- o naruszenie posiadania;
- rozwód i separację;
- rozpoznawanych w postępowaniu gospodarczym;
- rozpoznawanych w postępowaniu uproszczonym na formularzach.
Jeżeli sąd stwierdzi, że pozew nie spełnia warunków dopuszczalności przepisanych dla pozwu wzajemnego, wtedy przekazuje ten pozew do rozpoznania w oddzielnym procesie.
Właściwość sądu
Zgodnie z art. 204 § 2 k.p.c. rzeczowo i miejscowo właściwym do zgłoszenia pozwu wzajemnego jest sąd pozwu głównego. W przypadku gdy pozew wzajemny podlega rozpoznaniu przez sąd okręgowy, a sprawa była wszczęta w sądzie rejonowym, sąd ten przekazuje całą sprawę sądowi właściwemu do rozpoznania powództwa wzajemnego.
Terminy
Termin do wniesienia pozwu wzajemnego jest terminem prekluzyjnym. Oznacza to, że czynność procesowa dokonana po upływie terminu prekluzyjnego nie wywołuje skutków procesowych, a sam termin prekluzyjny nie może być przywrócony.
Zgodnie z art. 204 k.p.c. terminem do wniesienia powództwa wzajemnego jest pierwsza rozprawa. Po tym terminie pozwany nie może już wnieść powództwa wzajemnego.
Opłata
Opłata od pozwu wzajemnego jest opłatą stosunkową i wynosi ona 5 proc. wartości przedmiotu sporu. Nie może być przy tym mniejsza niż 30 zł ani wyższa od 100 tys. zł.
