Odrzucenie spadku przez małoletniego to jedyne słuszne rozwiązanie, jeśli w skład masy spadku wchodzą długi. Warto pamiętać, że na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku, spadkobierca ma jedynie 6 miesięcy, licząc od dnia, w którym dowiedział się o powołaniu do spadku.
Co więcej, rodzice małoletniego nie mogą złożyć takiego oświadczenia bez otrzymania uprzednio zgody sądu rodzinnego. Jak zatem przygotować stosowny wniosek do sądu?
Ile jest czasu a odrzucenie spadku?
Odrzucenie spadku przez małoletniego musi nastąpić w odpowiednim terminie. Zgodnie z tym, co mówi Kodeks cywilny, oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku należy złożyć w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
Jeśli spadkobierca nie złoży stosownego oświadczenia we wskazanym terminie, będzie to jednoznaczne z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Pismo należy złożyć do sądu – Sąd Rejonowy Wydział Cywilny, odpowiedni ze względu na miejsce zamieszkania spadkodawcy.
Zgoda sądu na odrzucenie spadku przez małoletniego
Nawet rodzice, którzy posiadają pełnię praw rodzicielskich, nie mogą złożyć wniosku o odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka. Mówi o tym art. 156 ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, w brzmieniu:
“Opiekun powinien uzyskiwać zezwolenie sądu opiekuńczego we wszelkich ważniejszych sprawach, które dotyczą osoby lub majątku małoletniego”
Oznacza to, że aby złożyć wniosek o odrzucenie spadku przez małoletniego, trzeba uprzednio wystąpić z wnioskiem do Sądu Rejonowego Wydział Rodzinny i Nieletnich, właściwego ze względu na miejsce pobytu dziecka.
Pismo z prośbą o otrzymanie zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego może obejmować wszystkie dzieci powołane do spadku, nawet te jeszcze nienarodzone, ale już poczęte.
Wniosek do sądu o udzielenie takiej zgody podlega opłacie stałej w wysokości 40 zł. Dołącza się do niego obowiązkowo:
- skrócony akt urodzenia dziecka,
- akt małżeństwa rodziców (o ile są oni po ślubie),
- skrócony akt zgonu spadkodawcy,
- postanowienie sądu o odrzuceniu spadku przez rodziców małoletniego lub oświadczenie o odrzuceniu spadku (złożone przed notariuszem),
- dowód uiszczenia opłaty sądowej.
Dlaczego potrzebna jest zgoda sądu na odrzucenie spadku w imieniu dziecka?
Rodziców często dziwi, że oświadczenie o odrzuceniu spadku w imieniu małoletniego wymaga uzyskania zgody sądu rodzinnego. Nie każdy wie bowiem, że sprawując opiekę nad dzieckiem, sprawuje zarząd.
Czynności związane ze sprawowaniem zarządu dzielimy natomiast na czynności zwykłego zarządu i czynności przekraczające zwykły zarząd. Te drugie wiąże się z poważnym zmniejszeniem majątku dziecka lub z ryzykiem takich konsekwencji.
Do czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu należy zatem między innymi odrzucenie spadku.
Zgoda Sądu na odrzucenie spadku przez dziecko ze względu na długi, pożyczki czy kredyty spadkodawcy, które mogłyby obciążyć je w przyszłości, jest wymagana właśnie z uwagi na charakter takiej czynności.
Chociaż rodzice mają obowiązek sprawować zarząd majątkiem dziecka z należytą starannością, to nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu.
Jak napisać oświadczenie o odrzuceniu spadku przez małoletniego?
Po otrzymaniu zgody sądu na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego rodzice mogą wykorzystać gotowy wzór wniosku o odrzucenie spadku przez małoletniego, aby złożyć go do sądu w odpowiednim terminie.
Z wnioskiem może wystąpić w imieniu dziecka każdy z rodziców, niezależnie od tego, z czyjej strony pochodzi spadek. Matka może odrzucić więc spadek po rodzinie własnej i po rodzinie ojca dziecka.
Takie same prawa ma jego ojciec. Nie jest wymagane, aby z podobnym wnioskiem rodzice występowali wspólnie. Drugi z rodziców i tak stanie się z mocy prawa uczestnikiem takiego postępowania.
Jak napisać uzasadnienie o odrzucenie spadku przez małoletniego? Pismo powinno odwoływać się między innymi:
- do problemów związanych z oszacowaniem długów zmarłego,
- do nieuregulowanych zobowiązań zmarłego,
- do trudności związanych z odnalezieniem wierzycieli.
Ten element pisma można przygotować w oparciu o wzór uzasadnienia odrzucenia spadku w imieniu małoletniego. Rodzicom zaleca się podkreślić, że sami już odrzucili spadek, a także udokumentować fakt jego zadłużenia, między innymi za sprawą:
- umów kredytowych,
- dokumentacji komorniczej,
- wezwań do zapłaty.
Odrzucenie spadku w imieniu dziecka krok po kroku
W przypadku chęci odrzucenia spadku w imieniu małoletniego dziecka bardzo ważne jest dopełnienie wszystkich formalności w odpowiednim terminie. Należy pamiętać, że wspomniany okres 6 miesięcy odlicza się od momentu, w którym spadkobierca dowiedział się o powołaniu do spadku, a pod uwagę bierze się stan wiedzy nie dziecka, lecz rodzica.
Z reguły rodzina dowiaduje się o tym, że została powołana do dziedziczenia z chwilą otwarcia spadku spadkodawcy. Czasami jednak spadkobierca może udowodnić, że nie utrzymywał kontaktów ze spadkodawcą i nie wiedział o jego śmierci.
Należy pamiętać też, że 6-miesięczny termin nie biegnie w czasie, gdy sprawa o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku toczy się przed sądem, tj. od dnia złożenia wniosku do dnia uprawomocnienia się orzeczenia.
Niemniej jednak warto postarać się podjąć stosowne działania jak najszybciej. Jeśli rodzice uchybią terminu, na odrzucenie spadku będzie już za późno. Jak należy zatem postępować krok po kroku?
1. Na początek trzeba ustalić, czy dziecko w ogóle jest spadkobiercą. Jeśli odrzucenie spadku dotyczy jednego z rodziców, to jego dziecko dziedziczy w pierwszej kolejności. Jeśli chodzi o spadek po dalszym krewnym, na przykład po babci, to w pierwszej kolejności spadek odrzucają bliżsi jej krewni.
2. Po ustaleniu, czy dziecko jest spadkobiercą, należy złożyć wniosek o przeprowadzenie postępowania sądowego przez sąd rodzinny w przedmiocie wyrażenia zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego dziecka, czyli uzyskać stosowną zgodę na złożenie oświadczenia w imieniu dziecka (sąd w postępowaniu sprawdza, czy jest to w interesie małoletniego).
3. Po uzyskaniu zgody sądu opiekuńczego rodzic powinien złożyć w imieniu dziecka oświadczenia o odrzuceniu spadku. Zwykle odbywa się to przed notariuszem, rzadziej przed sądem w toku postępowania o stwierdzenie nabycia spadku.
Zsumowanie informacji
Jeśli dziecko odziedziczyło długi po zmarłym lub gdy istnieje ryzyko dziedziczenia długów przez dziecko, warto w imieniu dziecka odrzucić spadek. Odrzucenie spadku polegać będzie na złożeniu przez rodziców w imieniu małoletniego dziecka oświadczenia.
Jednak aby uzyskać zgodę na odrzucenie spadku w imieniu dziecka, najpierw należy złożyć wniosek w sądzie (Wydział Rodzinny i Nieletnich) sądu właściwego dla miejsca zamieszkania małoletniego dziecka, w którym jego rodzice poproszą sąd o zezwolenie na dokonanie takiej czynności.
Przepisy, które warto znać:
Art. 1015. – [Termin do złożenia oświadczenia] – Kodeks cywilny.
§ 1.Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania.
§ 2.Brak oświadczenia spadkobiercy w terminie określonym w § 1 jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.
Termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku nie może upłynąć przed prawomocnym zakończeniem postępowania w sądzie rodzinnym.
Art. 1019. – [Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia] – Kodeks cywilny.
§ 1.Jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:
1)uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;
2)spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca.
§ 2.Spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył żadnego oświadczenia w terminie, może w powyższy sposób uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu.
§ 3.Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.
Zatem działanie spadkobiercy pod wpływem błędu jest przesłanką do uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o przyjęciu bądź odrzuceniu spadku.
