Świadectwo pracy jest dokumentem zawierającym najistotniejsze informacje o pracowniku oraz przebiegu jego kariery w danej firmie. Zawiera również dane o wykorzystanych urlopach, pracy w szczególnych warunkach czy komorniczym zajęciu wynagrodzenia. Są to informacje, bez których mało który pracodawca zdecyduję się na zatrudnienie.
Stąd też ten dokument powinien zostać wydany w ostatnim dniu trwania stosunku pracy. W przypadku problemów ustawodawca dał pracodawcy dodatkowy termin 7 dni. Jeżeli więc były pracodawca zwleka z wydaniem świadectwa, przez co pracownik nie ma możliwości podjęcia nowej pracy, temu drugiemu przysługuje odszkodowanie za niewydanie świadectwa.
Pozew o odszkodowanie przysługuje pracownikowi maksymalnie za okres 6 tygodni pozostawania bez pracy. Oznacza to, że jeżeli pracownik podjął nowy zawód mimo nie otrzymania świadectwa, odszkodowanie się mu nie należy.
Niewydanie świadectwa pracy w terminie nie dotyczy jedynie faktu „niewydania” dokumentu, polega również na wydaniu niewłaściwego świadectwa. Jeżeli więc otrzymany terminowo dokument posiada błędy, a pracodawca mimo wezwania do sprostowania świadectwa, tego nie uczynił, pracownik ma prawo do żądania wypłaty odszkodowania.
Niewydanie świadectwa pracy – kiedy należy się odszkodowanie?
Kwestię tę reguluje art. 99 § 1 Kodeksu pracy (dalej jako KP). Zgodnie z tym przepisem „Pracownikowi przysługuje roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracodawcę wskutek niewydania w terminie lub wydania niewłaściwego świadectwa pracy.” Jak zostało wskazane we wstępie, omawiany przepis dotyczy sytuacji, kiedy:
- pracodawca nie wydał w terminie świadectwa pracy;
- wydał w terminie świadectwo, lecz niewłaściwe lub błędne.
Aby doszło do powstania odpowiedzialności odszkodowawczej pracodawcy, niezbędne jest wystąpienie łącznie trzech przesłanek, mianowicie:
- pracodawca nie wykonał lub wykonał nienależycie spoczywający na nim obowiązek w postaci wydania świadectwa pracy;
- pracownik poniósł szkodę majątkową z powodu braku możliwości podjęcia nowego zatrudnienia lub niemożności korzystania ze świadczeń przysługujących osobom bezrobotnym;
- szkoda powstała w związku z nieprawidłowym działaniem pracodawcy – istnienie związku przyczynowego.
Ciężar udowodnienia, iż wskutek działania pracodawcy polegającym na niewydaniu świadectwa lub wydaniu niewłaściwego, ciąży na pracowniku. Zaistnienie związku przyczynowego między brakiem wydania dokumentu a powstałą szkodą (brakiem możliwości podjęcia pracy) musi zostać właściwie udowodnione.
Nie wystarczy jedynie stwierdzenie faktu nieotrzymania świadectwa. Pracownik musi wykazać, iż podejmował bezskuteczne próby otrzymania pracy odpowiadającej jego faktycznym możliwościom i kwalifikacjom oraz brak innych przeszkód w uzyskaniu pracy, niż wynikające z braku otrzymania świadectwa pracy lub jego wadliwej treści.
Czy roszczenie o odszkodowanie się przedawnia?
Roszczenie pracownika o odszkodowanie z tytułu niewydania świadectwa pracy jest roszczeniem ze stosunku pracy, które ulega przedawnieniu z upływem trzech lat od dnia, w którym stało się wymagalne.
Trzyletni bieg przedawnienia może zostać przerwany. Dzieje się tak w przypadku dokonania czynności pracownika wobec pracodawcy. Biegu tego nie przerywa natomiast podjęcie czynności wobec organu rentowego. Dodatkowo bieg przedawnienia przerywa się każdą czynnością przed właściwym organem powołanym do rozstrzygania sporów lub egzekwowania roszczeń.
Niewydanie świadectwa pracy – jak wysokie odszkodowanie
Zgodnie z art. 99 § 2 KP „Odszkodowanie, (…), przysługuje w wysokości wynagrodzenia za czas pozostawania bez pracy z tego powodu, nie dłuższy jednak niż 6 tygodni.” Wysokość odszkodowania stanowi wysokość świadczenia, które pracownik mógłby uzyskać, gdyby podjął pracę po otrzymaniu prawidłowego świadectwa pracy.
Podstawą obliczenia odszkodowania nie powinno być wynagrodzenie otrzymywane u pracodawcy, który zaniedbał obowiązku wydania prawidłowego świadectwa pracy, lecz wynagrodzenie, które pracownik otrzymałby gdyby podjął zatrudnienie.
Sąd właściwy
Powództwo w sprawach z zakresu prawa pracy, a zatem również pozew o odszkodowanie za niewydanie świadectwa pracy, może być wytoczone bądź przed sądem właściwości ogólnej pozwanego, bądź przed sądem, w którego okręgu praca jest, była lub miała być wykonywana, bądź przed sądem, w którego okręgu znajduje się zakład pracy.
Sprawy dotyczące świadectwa pracy oraz roszczeń z nim związanych należą do właściwości sądów rejonowych, bez względu na wartość przedmiotu sporu.
Pozew – jak powinien wyglądać?
Przedmiotowy pozew o odszkodowanie powinien spełniać wszystkie wymogi formalne pisma procesowego, tj. zawierać:
- oznaczenie sądu, do którego jest skierowany;
- oznaczenie stron – wskazanie imienia i nazwiska lub nazwy, pełnomocnika, miejsca zamieszkania lub siedziby i adresu pełnomocnika, podanie numeru PESEL lub NIP powoda będącego osobą fizyczną albo nr KRS lub NIP osoby prawnej;
- oznaczenie rodzaju pisma – tut. „Pozew o zapłatę odszkodowania wskutek niewydania świadectwa pracy”;
- osnowę wniosku lub oświadczenia;
- dowody na poparcie przytoczonych okoliczności;
- podpis strony lub pełnomocnika;
- wymienienie załączników.
Do pozwu należy dołączyć odpis pozwu wraz z załącznikami celem doręczenia go stronie pozwanej.
