Dostęp do informacji publicznej stanowi jedno z zasadniczych praw obywatelskich. Prawo do dostępu do informacji publicznej gwarantuje nam obecna Konstytucja RP w art. 61, natomiast zagadnienie informacji publicznej szczegółowo reguluje ustawa z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej.
Dostęp do informacji publicznej ma zapewnić przejrzystość działań państwa. Większość informacji publicznych jest obwieszczana w Biuletynie Informacji Publicznych. Baza BIP znajduje się na stronach internetowych urzędów miast i gmin oraz innych urzędów i instytucji państwowych.
Dodatkowo informacja publiczna może być również obwieszczana w inny sposób, np. w drodze wywieszenia jej w miejscu ogólnie dostępnym m.in. w gablocie umieszczonej w budynku urzędu miasta. Informacje nieznajdujące się w Biuletynie Informacji Publicznej są udostępniane na wniosek.
Czym jest informacja publiczna?
Konstytucja RP nie uregulowała definicji pojęcia „informacja publiczna”. Pojęcie to natomiast przybliża nam ustawa o dostępie do informacji publicznej w przepisach art. 1. Definicję pojęcia informacji publicznej należy rozpatrywać w wymiarze podmiotowym oraz przedmiotowym.
Kryterium podmiotowe wskazuje, że informacja publiczna odnosi się do działalności organów władzy publicznej oraz osób pełniących funkcje publiczne, a także innych podmiotów wykonujących zadania publiczne. Należy pamiętać, że działalność publiczna polega na wykonywaniu zadań publicznych, i to bez względu na jej formy prawne.
Kryterium przedmiotowe wskazuje natomiast, że taka informacja stanowi cała działalność wszystkich organów publicznych. Nośnikiem informacji publicznej może być każdy dokument, który został wytworzony, odtworzony i przekształcony przez władze publiczne, jest przez nie przechowywany lub odnosi się do nich.
Informacją publiczną będzie całość dokumentacji posiadanej przez dany organ władzy publicznej, której organ używa do zrealizowania powierzonych prawem zadań nawet wtedy, gdy prawa autorskie należą do innego podmiotu.
Bez znaczenia wówczas jest to, w jaki sposób znalazły się one w posiadaniu organu i jakiej sprawy dotyczą. Ważne natomiast jest to, by dokumenty takie służyły realizowaniu zadań publicznych przez organ i odnosiły się do niego bezpośrednio.
Prawo do informacji publicznej – dla kogo?
Przepis art. 2 ust. 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej wskazuje, iż informację może otrzymać KAŻDY. Prawo to obejmuje zasada powszechności dostępu do informacji, która oznacza, że prawo do informacji publicznej przysługuje każdemu. Należy zwrócić uwagę natomiast, że art. 61 Konstytucji RP przyznaje prawo do informacji jedynie obywatelom polskim.
Jednakże zgodnie z rekomendacją Rady Europy dostęp do informacji publicznej powinien być zagwarantowany każdej osobie, tj. zarówno obywatelowi polskiemu, obywatelowi kraju UE, a także obywateli innego państwa oraz bezpaństwowcowi.
Co więcej, przepis art. 2 swoim zakresem obejmuje nie tylko osoby fizyczne, lecz także osoby prawne oraz jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej.
Jak złożyć wniosek o udzielenie informacji publicznej?
Ustawa nie określa szczegółowo wymogów, jakim powinien odpowiadać wniosek o udzielenie informacji. W art. 10 ustawy o dostępie do informacji publicznej reguluje jedynie, że w przypadku kiedy informacja publiczna nie została udostępniona w Biuletynie Informacji Publicznej lub centralnym repozytorium prowadzonym przez ministra właściwego do spraw informatyzacji, powinna zostać udostępniana na wniosek osoby zainteresowanej.
Doktryna stoi na stanowisku, że ustawa o dostępie do informacji publicznych nie wymaga od wnioskodawcy spełnienia jakichkolwiek warunków formalnych, oprócz wymogu złożenia wniosku w formie pisemnej.
Za pisemny wniosek należy uznać także przesłanie zapytania pocztą elektroniczną, również w przypadku gdy do jego autoryzacji nie użyto podpisu elektronicznego. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 16 marca 2009 r. (sygn. akt: I OSK 1277/08) stwierdził, że wniosek w formie elektronicznej, jeżeli wynika z niego w jasny sposób, co jest jego przedmiotem, wszczyna postępowanie w sprawie.
Ważne jest jednak, aby złożony wniosek dotarł do adresata, natomiast ciężar dowodu w tym zakresie co do zasady obciąża wnioskodawcę. Przy czym, jeżeli wniosek został złożony na oficjalnie podany adres poczty elektronicznej organu, ryzyko nieodebrania wniosku obciąża organ.
Co istotne wniosku nie trzeba w żaden sposób uzasadniać czy wskazywać jakiegokolwiek interesu w sprawie. Nie trzeba wskazywać w nim również żadnych danych innych niż umożliwiające realizację wniosku, np. jeżeli wnioskujemy o przesłanie odpowiedzi na skrzynkę pocztową, we wniosku podajemy jedynie imię, nazwisko i adres poczty emalia.
W jakiej formie organ udostępnia informację?
Organ do tego zobowiązany udostępnia informację publiczną w sposób i w formie zgodnej z wnioskiem, chyba że środki techniczne, którymi dysponuje nie umożliwiają mu udostępnienia informacji w sposób i w formie określonej we wniosku.
Jeżeli wskazany we wniosku sposób udostępnienia informacji jest niemożliwy do zrealizowania, organ zawiadamia o tym fakcie wnioskodawcę i informuje go o możliwych sposobach udostępnienia informacji. W tym wypadku brak reakcji ze strony wnioskodawcy skutkuje umorzeniem postępowania.
Termin w jakim organ powinien udostępnić informację
Udostępnianie informacji publicznej na wniosek powinno nastąpić bez zbędnej zwłoki, nie później jednak niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku. W wyjątkowych okolicznościach organ może wydłużyć termin. Przy czym wraz z taką decyzją zobowiązany jest on poinformować nas o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację. Termin ten nie może być jednak dłuższy niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.
A ile to kosztuje?
Zasadniczo dostęp do informacji publicznej nie wiąże się z ponoszeniem kosztów. Jeżeli jednak podmiot, do którego kierowany jest wniosek będzie musiał ponieść dodatkowe koszty związane ze wskazanym we wniosku sposobem udostępnienia lub koniecznością przekształcenia informacji w formę wskazaną we wniosku, podmiot ten może pobrać od wnioskodawcy opłatę w wysokości odpowiadającej tym kosztom.
W takiej sytuacji wnioskodawca powinien zostać zawiadamiany o wysokości opłaty i jeżeli ją uiści, otrzyma wnioskowane informacje w żądanej formie. Ma on prawo również do zmiany żądanej formy udostępnia informacji, może również wycofać wniosek.
Odmowa udostępnienia informacji publicznej
Jeżeli organ uzna, że wnioskowana informacja nie ma charakteru publicznego może odmówić udzielenia takiej informacji. Odmowa ta następuje w formie decyzji administracyjnej – w przypadku organów władzy publicznej, lub podobnego w treści dokumentu – w przypadku innych podmiotów zobowiązanych.
W uzasadnieniu decyzji organ musi podać:
- wskazanie powodu swojej decyzji, np. powoływanie się na tajemnicę przedsiębiorcy albo dobro prywatności osoby fizycznej;
- imiona, nazwiska i funkcje osób, które podjęły decyzję o odmowie udostępnienia wnioskodawcach informacji;
- oznaczenie podmiotów, ze względu na których dobro wydano decyzję o odmowie udostępnienia informacji.
Od wydanej decyzji wnioskodawca ma prawo się odwołać w terminie 14 dni. Odwołanie kieruje się do organu wyższej instancji. Należy jednak pamiętać, że odwołanie od decyzji podmiotu innego niż organ władzy publicznej należy złożyć w formie wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy i skierować je ponownie do tego samego podmiotu.
Na rozstrzygnięciu organów odwoławczych służy skarga do sądu administracyjnego. W tym wypadku sąd ma obowiązek rozpatrzyć skargę w terminie 30 dni od daty wpływu akt sprawy wraz z odpowiedzią na skargę.
Co, jeżeli organ nie odpowiada?
W sytuacji kiedy podmiot do tego zobowiązany nie odpowie na nasze zapytanie w wyznaczonym do tego terminie mamy prawo złożyć skargę na bezczynność organu do sądu administracyjnego. Podstawą wniesienia skargi będzie art. 21 w zw. z art. 13 § 1 ustawy o dostępie do informacji publicznej.
Skargę składa się do organu, który zaniechał udzielenia informacji. Organ ten z kolei ma obowiązek przedłożyć ją sądowi.
Uwzględnienie skargi przez sąd administracyjny skutkuje zobowiązaniem organu do udzielenia informacji, a także karami finansowymi nakładanymi na bezczynny podmiot. W wyniku bezczynności organu sąd może również przyznać od organu na rzecz skarżącego sumę pieniężną (art. 149 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi).
Podobne wzory pism:
- Opinia o pracowniku do sądu wzór
- Wycofanie wniosku z sądu rodzinnego wzór
- Usprawiedliwienie nieobecności w sądzie wzór
- Odwołanie od kary za nieprzerejestrowanie samochodu wzór
- Wezwanie do zapłaty abonamentu RTV odwołanie
- Sprawozdanie z opieki nad osobą ubezwłasnowolnioną wzór
- Odwołanie od opinii biegłego wzór
- Skarga na adwokata wzór
