Każdy podatnik ma obowiązek płacenia podatków oraz składania deklaracji podatkowych w wyznaczonym na to terminie. Niezachowanie terminu może narazić podatnika na dotkliwe konsekwencje, takie jak grzywna, mandat skarbowy lub pozbawienie wolności.
Jeżeli jednak podatnik nie dochował terminu, lecz fiskus nie wezwał go jeszcze do naprawienia powstałej szkody, uratować go może zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego, tj. czynny żal.
Czynny żal to instytucja Kodeksu karnego skarbowego, uregulowana w art. 16 §1. Przepis ten mówi, że nie podlega karze za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe ten, kto po popełnieniu czynu zabronionego zawiadomił o tym organ powołany do ścigania, ujawniając istotne okoliczności tego czynu, w szczególności osoby współdziałające w jego popełnieniu.
Kiedy czynny żal będzie miał zastosowanie
Należy mieć na uwadze, że nie zawsze złożenie czynnego żalu uratuje podatnika przed konsekwencjami. Przede wszystkim czynny żal będzie uznany przez organ w przypadku, jeżeli wobec podatnika nie zostały jeszcze rozpoczęte procedury mające na celu wyegzekwowanie wierzytelności.
A po drugie, w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego uiszczono w całości wymagalną należność, w tym odsetki ustawowe za zwłokę.
Zawiadomienie podatnika zostanie uznane za bezskuteczne, jeżeli zostało złożone:
- w czasie, kiedy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego;
- po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, w szczególności przeszukania, czynności sprawdzającej lub kontroli zmierzającej do ujawnienia przestępstwa skarbowego, lub wykroczenia skarbowego.
Dodatkowo instytucji czynnego żalu w ogóle nie stosuje się, jeżeli podatnik ten:
- kierował wykonaniem ujawnionego czynu zabronionego;
- wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, polecił jej wykonanie ujawnionego czynu zabronionego;
- zorganizował grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego, albo taką grupą lub związkiem kierował;
- nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn zabroniony.
Forma i elementy pisma
Zawiadomienie o popełnieniu czynu zabronionego (czynny żal) należy złożyć w formie pisemnej we właściwym urzędzie skarbowym. Urzędy skarbowe nie posiadają specjalnych urzędowych formularzy dot. omawianego zawiadomienia. Zawiadomienie kierujemy do Naczelnika wybranego urzędu skarbowego.
Mimo braku jednolitego wzoru pismo musi zawierać obligatoryjne elementy, takie jak:
- miejscowość i datę sporządzenia pisma;
- określenie podatnika, który dopuścił się wykroczenia skarbowego;
- charakter popełnionego czynu oraz okoliczności jego powstania;
- osoby współdziałające przy popełnieniu czynu. Jeżeli takie nie istnieją – wskazujemy ich brak;
- informację o naprawieniu szkody (zapłaceniu podatku) lub wskazanie terminu, w którym szkoda zostanie naprawiona;
