Zakaz konkurencji nie może dotyczyć prowadzenia przez pracownika aktywności zawodowej, która nie jest działalnością konkurencyjną względem pracodawcy. Pracodawca nie ma prawa zabronić pracownikowi wykonywania jakiejkolwiek dodatkowej pracy czy działalności – w tym prowadzenia działalności gospodarczej – jeżeli nie jest ona konkurencyjna względem działalności przedsiębiorstwa pracodawcy.

Działalność konkurencyjna – co to właściwie oznacz?

Działalność konkurencyjna w doktrynie, definiowana jest jako rzeczywiste zagrożenie interesów pracodawcy, poprzez kierowanie podobnej oferty do tej samej grupy adresatów.

Działalność konkurencyjna polega na prowadzeniu przez pracownika samodzielnie, we własnym imieniu i na własny rachunek, działalności, której przedmiot choćby częściowo pokrywa się z zakresem działalności pracodawcy. Może odbywać się również przez świadczenie pracy, w ramach stosunku pracy lub innego stosunku prawnego, na rzecz innego podmiotu prowadzącego taką działalność.

Lojalka w praktyce

Zgodnie z art.101¹ Kodeksu pracy zakaz konkurencji powinien zawarty w osobnej umowie od umowy o pracę. Zakaz może dotyczyć zarówno okresu wykonywania pracy, jak i okresu po rozwiązaniu stosunku pracy. Tzw. umowa lojalnościowa obowiązująca w trakcie trwania stosunku pracy nie jest objęta żadnymi ograniczeniami. Pracodawca może zawrzeć ją z każdym pracownikiem. Tego rodzaju umowa nie wymaga także żadnej odpłatności na rzecz pracownika, jednak w umowie może zostać zawarta klauzula o wynagrodzeniu.

Przepis art.101² § 1 k.c. stanowi z kolei, że zakaz konkurencji po ustaniu stosunku pracy można zastosować wyłącznie w wypadkach, gdy pracownik miał dostęp do szczególnie ważnych informacji. W tym wypadku w umowie określa się okres obowiązywania zakazu konkurencji oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy. Zakaz ten jest obligatoryjnie odpłatny.

Wysokość odszkodowania może zostać dowolnie ustalona w umowie stron. Jednakże minimalna jej wysokość wynosi 25 proc. wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika przed ustaniem stosunku pracy przez okres odpowiadający okresowi obowiązywania zakazu. Odszkodowanie obowiązuje za cały okres zakazu konkurencji. Może być ono wypłacone jednorazowo w formie zryczałtowanej, a także, zgodnie z treścią omawianego przepisu, w miesięcznych ratach.

Umowa dot. zakazu konkurencji wymaga pod rygorem nieważności formy pisemnej. Jest to jednoznaczne z obowiązkiem złożenia przez obie strony stosunku pracy, na piśmie, oświadczenia woli w zakresie wprowadzenia zakazu konkurencji.

Zakres zakazu

Umowa lojalnościowa powinna szczegółowo i jasno określać działalność konkurencyjną od której pracownik będzie musiał się powstrzymywać. Jeżeli zakaz obejmować ma uzgodniony przez strony obszar, powinien on być również w umowie wskazany.

Skutki złamania zakazu

Jak już wspomniano przewidziane w umowie powstrzymanie się pracownika od działalności konkurencyjnej w czasie trwania stosunku pracy jest obowiązkiem pracowniczym. Niewywiązywanie się  przez pracownika z owej umowy upoważnia pracodawcę do rozwiązania stosunku pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika.

Natomiast w przypadku, gdy pracownik złamie zakaz konkurencji po rozwiązaniu stosunku pracy, pracodawca ma prawo dochodzić od niego pełnego odszkodowania za zaistniałą szkodę. Jednakże to na pracodawcy spoczywa ciężar udowodnienia, że szkoda powstała w wyniku działania pracownika. Musi wykazać także rozmiar tej szkody.

W sytuacji gdy szkoda jest wynikiem nieumyślnego działania pracownika, zobowiązany będzie on jedynie do wyrównania rzeczywistej wysokości straty. Co więcej, tylko do wysokości trzymiesięcznego wynagrodzenia tego pracownika z okresu, kiedy szkoda powstała i nie obejmuje odpowiedzialności za szkodę wywołaną złamaniem zakazu konkurencji po ustaniu stosunku pracy.

A co z tajemnicą przedsiębiorstwa?

Odnosząc się do tajemnicy przedsiębiorstwa, należy zwrócić uwagę na brzmienie art. 11 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Zgodnie z owym przepisem pracownik jest zobowiązany do zachowania tajemnicy przedsiębiorstwa, w którym była zatrudniona przez okres 3 lat.