Wolny zawód jest pojęciem, którym posługuje się Kodeks spółek handlowych w odniesieniu do spółki partnerskiej. Nie precyzuje jego znaczenia, natomiast wskazuje rodzaje wolnych zawodów, które mogą być partnerami ww. spółki. Zgodnie z k.s.h. do wolnych zawodów zalicza się następujące zawody:

• adwokata;
• aptekarza;
• architekta;
• inżyniera budownictwa;
• biegłego rewidenta;
• brokera ubezpieczeniowego;
• doradcy podatkowego;
• maklera papierów wartościowych;
• doradcy inwestycyjnego;
• księgowego;
• lekarza;
• lekarza dentysty;
• lekarza weterynarii;
• notariusza;
• pielęgniarki;
• położnej;
• radcy prawnego;
• rzecznika patentowego;
• rzeczoznawcy majątkowego;
• tłumacza przysięgłego.

Dodatkowo na podstawie oddzielnej ustaw wolny zawód może wykonywać psycholog.

Cechy wolnego zawodu

Przede wszystkim osoby wykonujące wolne zawody, aby je wykonywać muszą posiadać odpowiednie dla danego zawodu uprawnienia. Co więcej w doktrynie ugruntował się pogląd, że wolny zawód łączy się posiadaniem wysokich umiejętności i wiedzy.

Dodatkowym wymogiem wolnego zawodu jest osobisty udział przy wykonywaniu danych czynności zawodowych. Osoba wykonująca wolny zawód musi również przestrzegać etosu zawodowego, zachowywać tajemnicę zawodową oraz ubezpieczyć się przed odpowiedzialnością za wszelkie czynności dokonywane w obrocie gospodarczym.

Wykonywanie większości wolnych zawodów łączy się z obowiązkiem zawarcia przez partnerów umowy ubezpieczenia OC w zakresie prowadzonej działalności zawodowej. Ubezpieczenie OC chroni spółkę za zobowiązania powstałe w wyniku działania konkretnego partnera.

Spółka partnerska

Zgodnie z art. 86 k.s.h. osoby wykonujące wolne zawody mogą zakładać spółkę partnerską. Spółka partnerska jest spółką osobową prawa handlowego analogiczną do spółki jawnej, jednocześnie posiada ona różnice charakterystyczne tylko dla niej.

Różnicą miedzy spółką jawną a partnerską jest wymóg, aby partnerami w spółce partnerskiej były wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów (art.88 k.sh.). Wspólnicy spółki partnerskiej mogą wykonywać jeden lub więcej wolnych zawodów.

Jednakże przepisy szczególne nakładają pewne ograniczenia. Mianowicie, w ramach spółki partnerskiej wspólnikami mogą być wyłącznie osoby wykonujące określone, pokrewne wolne zawody, np. adwokat spółkę może prowadzić jedynie z adwokatami, radcami prawnymi, doradcami podatkowymi oraz rzecznikami patentowymi.

Partnerami w spółce partnerskiej bezwzględnie nie mogą zostać osoby nie będące osobami fizycznymi oraz osoby nieposiadające ważnych, wymaganych uprawnień zawodowych. Oznacza to, że partner spółki, który utracił stosowne uprawnienia, nie może być dłużej członkiem spółce partnerskiej (art. 100 k.s.h.).

Zindywidualizowana odpowiedzialność partnerów spółki

Tym co odróżnia spółkę partnerską od innych spółek prawa handlowego jest zindywidualizowanie odpowiedzialności partnerów w ramach wykonywania przez nich działalności zawodowej.

Przepisy art. 95 k.s.h. mówią wprost, że partner spółki partnerskiej nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem przez pozostałych partnerów wolnego zawodu w spółce.

Nie ponosi odpowiedzialności również za zobowiązania spółki wynikające z działań osób podległych kierownictwu innego partnera przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki. Jednocześnie umowa spółki może przewidywać, że partnerzy będą wspólnie ponosić odpowiedzialność za zobowiązania spółki (odpowiedzialność subsydiarną).

Wyłącznie w umowie spółki wspólnej odpowiedzialności partnerów, nie wyłączają zasady subsydiarności. Wierzyciel wciąż może zaspokoić się z majątku spółki niezależnie od tego, czy zobowiązanie powstało w związku z wykonywaniem zawodu przez jednego czy wszystkich partnerów. Dopiero przy egzekucji z majątku prywatnego partnerów ma znaczenie rodzaj ustalonej w umowie odpowiedzialności.