Zasadą jest, że przedsiębiorca nie ma czasu chorować. W Polsce nie ma również czasu odpoczywać. Mimo ogromnych i rozbuchanych wszędobylskich programów socjalnych, osoby odpowiedzialne przeszło za połowę polskiego PKB nie mogą liczyć na chwilę wytchnienia.

I nie chodzi tu nawet o wypłacanie ze Skarbu Państwa wynagrodzenia za czas wakacji, ale przynajmniej zwolnienie ze składek ZUS w czasie, kiedy przedsiębiorca nie prowadzi realnie swojej działalności. Poniżej omówimy pokrótce jak wygląda urlop przedsiębiorcy w obowiązującym porządku prawnym.

Urlop przedsiębiorcy a wakacje 

Tutaj nie ma raczej większych zaskoczeń – przedsiębiorcy urlop wypoczynkowy się nie należy. Oczywiście nikt nie zabrania osobie samozatrudnionej zorganizować sobie kilka czy kilkanaście dni wolnego. Jednakże w tym czasie pozostanie ona bez dochodu, lecz z wszelkimi obciążeniami podatkowymi.

Powyższe wynika niejako z przepisów prawa pracy. Zgodnie z art. 152 KP pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego. Przedsiębiorcy mimo, iż pracują nie są pracownikami.

Przy działalności gospodarczej stosunek pracy nie istnieje, zatem nie ma przesłanki pozwalającej nabyć prawo do urlopu. Potwierdził to zresztą Sąd Najwyższy podkreślając, iż „prawo do urlopu przysługuje pracownikowi, a więc osobie świadczącej pracę na podstawie stosunku pracy bez względu na podstawę prawną jej powstania.” (por. wyr. z 29.03.2001r., sygn. I PKN 336/00).

Samozatrudnienie ma jeszcze jeden minus w kwestii urlopu wypoczynkowego – czas prowadzenia własnej firmy nie jest zaliczane do stażu pracy wymaganego przy obliczaniu wymiaru urlopowego w pracy na etacie. W zależności od stażu pracy ilość dni płatnego urlopu wypoczynkowego wynosi 20 lub 26 dni. Przechodząc z przedsiębiorczości do pracy na umowie, samozatrudniony nie ma naliczonego stażu pracy potrzebnego do zyskania prawa do wyższego wymiaru urlopowego, tj. 26 dni. Przywilej ten musi wypracować sobie dopiero na umowie o pracę.

Zobacz także: Co składa się na cenę profesjonalnego tłumaczenia prawniczego? 

Urlop przedsiębiorcy w czasie choroby

Urlop chorobowy przysługuje przedsiębiorcy w przypadku czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby potwierdzonej zaświadczeniem lekarza. Aby jednak móc otrzymywać świadczenie chorobowe, przedsiębiorca musi opłacać dobrowolne składki na ubezpieczenie chorobowe w ZUS.

Składki te muszą być opłacane terminowo i nieprzerwanie. Brak terminowości w opłacaniu składek powoduje utratę prawa do zasiłku na okres 3 miesięcy. Warto dodać, że prawo do urlopu uzyskuje się dopiero po 90 dniach systematycznego opłacania składek.

Okres ten stanowi tzw. okres wyczekiwania, w czasie którego ZUS nie wypłaci zasiłku w czasie niezdolności do pracy osoby samozatrudnionej. Zasada ta jednak nie obowiązuje, jeśli przedsiębiorca był już wcześniej ubezpieczony z innego tytułu i kontynuuje owe ubezpieczenie w ramach prowadzonej działalności. Przerwa między ubezpieczeniem nie może być jednak dłuższa aniżeli 30 dni.

Urlop macierzyński i rodzicielski

Urlop macierzyński i rodzicielski dla samozatrudnionych kobiet jako taki nie istnieje. Istnieje jednak zasiłek macierzyński, który obejmuje okres trwania urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego.

Tak jak przy urlopie chorobowym, na zasiłek macierzyński mogą liczyć wyłącznie przedsiębiorcy, którzy dobrowolnie opłacali składki na ubezpieczenie chorobowe. W przypadku samozatrudnionych kobiet nie obowiązuje okres wyczekiwania (90 dni). Świadczenie to przysługuje już od pierwszego dnia opłacania składek.

Zasiłek macierzyński w części jest świadczeniem obowiązkowym. Obligatoryjny okres trwa 14 tygodni, po nim samozatrudniona kobieta może zrezygnować ze świadczenia przekazując pozostałą część urlopu pracującemu lub prowadzącemu własną działalność ojcu dziecka.

Przedsiębiorcza matka ma prawo do pobierania zasiłku macierzyńskiego w takim samym zakresie czasowym jak pracownik etatowy. Jest to odpowiednio:

• 20 tygodni w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka;
• 31 tygodni w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dwojga dzieci;
• 33 tygodnie w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie trojga dzieci;
• 35 tygodni w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie czworga dzieci;
• 37 tygodni w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie pięciorga i więcej dzieci.

Po okresie urlopu macierzyńskiego przedsiębiorcom przysługuje urlop rodzicielski, przez który mogą oni w dalszym ciągu pobierać zasiłek macierzyński. Urlop rodzicielki trwa:

• 32 tygodnie w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie jednego dziecka, lub
• 34 tygodnie w przypadku urodzenia lub przyjęcia na wychowanie dwojga dzieci.

Wysokość zasiłku macierzyńskiego i rodzicielskiego zależy od momentu złożenia deklaracji w przedmiocie chęci skorzystania z urlopów:

• jeżeli w ciągu 21 dni od porodu matka złoży do ZUS deklarację chęci skorzystania od razu z zasiłku przez okres 52 tygodni (urlop macierzyński i rodzicielski) zasiłek będzie wypłacany w wysokości 80% podstawy;
• z kolei jeżeli w wyżej wskazanym okresie deklaracja ta nie zostanie złożona, to przez okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego kobieta będzie otrzymywać zasiłek w wysokości 100% podstawy, zaś przez okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego zasiłek będzie wynosić 60% podstawy.

Urlop ojcowski

Przedsiębiorczy ojcowie mają prawo do 14. dni urlopu ojcowskiego. Urlop ten można wykorzystać w ciągu 24 miesięcy od narodzin dziecka. Warunkiem otrzymania zasiłku jest oczywiście regularne odprowadzanie składek na ubezpieczenie chorobowe. W tym wypadku również nie obowiązuje okres wyczekiwania.

Urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy to nic innego jak zawieszenie działalności gospodarczej, które przy wychowaniu dziecka może trwać do 3 lat, bez konieczności wykreślenia działalności z rejestru. Okres zawieszenia może być nieprzerwany lub podzielony na części.

W czasie jego trwania przedsiębiorca nie otrzymuje żadnego świadczenia, przy czym zawieszony zostaje również jego obowiązek wobec ZUS.

Aby skorzystać z urlopu wychowawczego wystarczy, aby osoba samozatrudniona złożyła wniosek na formularzu CEIDG-1, w którym zaznaczy, że zawieszana działalność w celu sprawowania opieki nad dzieckiem.

Ulga na wypoczynek

Ulga na wypoczynek – taki projekt nowelizacji Prawa przedsiębiorców pojawił się na początku roku 2021. Nie wprowadzono go razem z Polskim Ładem, toteż należy przyjąć, iż „utknął” w zamrażarce sejmowej.

Wskazana instytucja jest pomysłem senatu, zgodnie z którym samozatrudnieni mieli otrzymać ulgę w postaci możliwości obniżenia do połowy wysokości składek na ubezpieczenie społeczne w okresie 14 dni w roku.

Warunkiem skorzystania z ulgi ma być prowadzenie działalności gospodarczej w sposób ciągły przez okres co najmniej 6 miesięcy. W momencie zgłoszenia wniosku przychód z ostatniego półrocza nie mógłby przekraczać 60 tys. zł.

Z ulgi nie skorzystają płatnicy KRUS-u. Jest to całkiem dobry pomysł dla samozatrudnionych planujących, choć chwilę odetchnąć od pracy. Czy ulga na wypoczynek wejdzie w życie, czas pokaże.