Jeszcze do niedawna układ w upadłości mógł zostać zawarty jedynie w trakcie postępowania upadłościowego, dopiero gdy sytuacja finansowa przedsiębiorstwa się poprawiła. Wówczas, aby porozumienie z wierzycielami należało dokonać zmiany trybu postępowania.
Obecnie takie działania nie są potrzebne, wystarczy złożyć wniosek zawierający propozycje układowe, by rozpocząć procedurę układową. Wniosek może zostać złożony zarówno przez dłużnika, wierzyciela, jak i syndyka. Układ może stanowić o częściowym lub całkowitym wstrzymaniu likwidacji masy upadłościowej przedsiębiorcy do czasu zatwierdzenia porozumienia z wierzycielami.
Układ w upadłości – skrót procedury
Układ w upadłości mimo małego formalizmu posiada szereg procesów, bez spełnienia których porozumienie z wierzycielami nie będzie możliwe. Po pierwsze, aby wszcząć omawianą procedurę, dłużnik, wierzyciel lub syndyk, w trakcie trwania postępowania upadłościowego, muszą wystąpić z propozycją zawarcia układu.
Wniosek taki może dotyczyć częściowego lub całkowitego wstrzymania likwidacji masy upadłościowej do czasu zatwierdzenia układu. Mimo iż wniosek jest niezbędny do rozpoczęcia postępowania układowego, to sędzia-komisarz prowadzący postępowanie nie jest w żaden sposób związany takimi wnioskami.
Po złożeniu wniosku, zostaje on poddany ocenie sędziego-komisarza. Jeżeli uzna on, że dostatecznie uprawdopodobniono, iż wnioskowany układ jest korzystny dla wierzycieli i ma realne szanse powodzenia, zwołane zostaje zgromadzenie wierzycieli.
Na zgromadzeniu przeprowadzane zostaje głosowanie nad układem. Jeżeli wniosek układowy zostanie poparty przez jedynego wierzyciela albo wierzycieli posiadających co najmniej 50% sumy wierzytelności, wówczas sędzia-komisarz jest zobligowany do przyjęcia układu i przekazania go do sądu.
Sąd zatwierdza układ prawomocnym zatwierdzeniem, które stanowi zakończenie postępowania sądowego. Warto jednak wspomnieć, że nawet jeżeli wierzyciele poparli plan układowy, sąd ma prawo odmówić jego zatwierdzenia, jeśli narusza on prawo, warunki układu są rażąco krzywdzące dla wierzycieli, którzy głosowali przeciw układowi i zgłosili zastrzeżenia, a także kiedy jest oczywiste, że układ nie ma szans na zrealizowanie.
Należy pamiętać, że samo zatwierdzenie układu nie ratuje sytuacji dłużnika. W przypadku , gdy dłużnik będzie uchylał się od wykonywania postanowień układu i stanie się oczywistym, że plan nie zostanie wykonany, sąd ma obowiązek uchylić omawiane porozumienie z wierzycielami.
Układ w upadłości – bez nadzorcy nie do przeprowadzenia
Sama konstrukcja prawna postępowania układowego jest dosyć prosta. Tymczasem praktyka pokazuje, iż procedura układowa wiąże się z koniecznością podjęcia szeregu skomplikowanych czynności pozasądowych, wymagających wiedzy specjalnej.
Z tego też powodu ustawodawca uznał, iż takie czynności może wykonywać jedynie doradca restrukturyzacyjny, w omawianym procesie zwanym nadzorcą układu. Zgodnie z art. 35 ustawy – Prawo restrukturyzacyjne nadzorca układu wybiera sam dłużnik, nie zostaje on wyznaczany przez sąd.
Nadzorca układu, aby móc przeprowadzić omawianą procedurę, musi spełniać wszystkie wymagania, jakie stawiane są przed nadzorcą sądowym. Zgodnie z art. 24 Prawa restrukturyzacyjnego nadzorcą układu może zostać:
- osoba fizyczna, która posiada pełną zdolność do czynności prawnych oraz uzyskała licencję doradcy restrukturyzacyjnego;
- spółka handlowa, której wspólnicy ponoszą odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem albo członkowie zarządu reprezentujący spółkę posiadają licencję doradców restrukturyzacyjnych.
Prawo restrukturyzacyjne wskazuje również szereg wyłączeń. I tak pomimo spełnienia powyższych warunków nadzorcą nie może zostać osoba fizyczna albo spółka handlowa, która:
- jest wierzycielem lub dłużnikiem dłużnika;
- jest małżonkiem, wstępnym, zstępnym, rodzeństwem, powinowatym dłużnika lub jego wierzyciela w tej samej linii czy stopniu;
- jest osobą pozostającą z dłużnikiem w stosunku przysposobienia lub małżonkiem tej osoby albo osobą prowadzącą wspólnie z dłużnikiem gospodarstwo domowe;
- była zatrudniona przez dłużnika (z wyjątkiem wykonywania na rzecz dłużnika czynności doradztwa restrukturyzacyjnego);
- była członkiem organu, prokurentem lub pełnomocnikiem dłużnika bądź jest lub była w okresie dwóch lat przed dniem złożenia wniosku restrukturyzacyjnego, wspólnikiem albo akcjonariuszem dłużnika, posiadającym udziały albo akcje w wysokości powyżej 5% kapitału zakładowego dłużnika lub wierzyciela;
- była spółką powiązaną z dłużnikiem bądź jest lub była członkiem organu, prokurentem lub pełnomocnikiem takiej spółki, albo jest lub była w okresie dwóch lat przed dniem złożenia wniosku restrukturyzacyjnego, wspólnikiem albo akcjonariuszem posiadającym udziały albo akcje w wysokości powyżej 5% kapitału zakładowego spółki powiązanej z dłużnikiem.
Charakter umowy dłużnika z nadzorcą układu
Zadania nadzorcy układu w postępowaniu układowym są wykonywane na podstawie umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy dłużnikiem a doradcą restrukturyzacyjnym. Umowa z nadzorcą jest rodzajem umowy starannego działania, gdyż nie można w żaden sposób zobowiązać go do osiągnięcia określonego rezultatu.
Powyższe oznacza to, że do umowy z nadzorcą zastosowanie będą miały przepisy dotyczące umowy o świadczenie usług, do której z kolei stosuje się przepisy o zleceniu.
Nie można więc w omawianym stosunku stosować przepisów dotyczących umowy o dzieło. Istotnym jest, iż do umowy z nadzorcą nie można stosować przepisów o możliwości powierzenia wykonania zlecenia osobie trzeciej lub o wspólnym przyjęciu zlecenia.
Dodatkowo, nawet jeżeli w rzeczonej umowie nie zawarto klauzuli poufności, nadzorcę układu zawsze obowiązuje tajemnica zawodowa, co wynika wprost z prawa.
Ustawa restrukturyzacyjna nakłada na nadzorcę obowiązek zachowania w tajemnicy i nie wykorzystywania w celach niezwiązanych z postępowaniem restrukturyzacyjnym wszelkich informacji i danych o dłużniku, jakich dowiedział się w trakcie prowadzenia postępowania układowego.
Wynagrodzenie nadzorcy
Ustawodawca nie zdecydował się na uregulowanie sposobu wyliczania wynagrodzenia nadzorcy. W takiej sytuacji polegać należy na ogólnych przepisach KC, dotyczących wynagrodzenia za wykonanie zlecenia.
Zgodnie z zawartą w KC zasadą swobody umów wynagrodzenie może zostać ustalone w sposób dowolny. Ustalona wysokość wynagrodzenia nie podlega żadnej kontroli ze strony sądu restrukturyzacyjnego.
Zgodnie z art. 735 § 2 KC, jeżeli nie ma obowiązującej taryfy i nie umówiono się na wysokość wynagrodzenia, nadzorcy należy się wynagrodzenie odpowiadające wykonanej pracy. Nie ma przeszkód, aby wynagrodzenie to było wyższe aniżeli wynagrodzenie ustawowe przysługujące nadzorcy sądowemu lub zarządcy sądowemu.
Oprócz wynagrodzenia gwarantowanego dopuszczalne jest również ustalenie wynagrodzenia od sukcesu, tj. success fee. Strony mogą się również umówić na nieodpłatne pełnienie funkcji nadzorcy układu.
Nadzorca układu nie ma uprawnień do zaciągania zobowiązań na rachunek dłużnika, toteż zgodnie z art. 742 KC, dłużnik powinien zwrócić nadzorcy wszelkie wydatki, które ten poczynił w celu należytego wykonania zlecenia, wraz z odsetkami ustawowymi. Powinien także zwolnić nadzorcę od zobowiązań, które ten zaciągnął w imieniu własnym w trakcie prowadzenia postępowania układowego.
Umowy z nadzorcą układu – wygaśnięcie umowy
Umowa z nadzorcą jest kontraktem mocno odformalizowanym. Stąd też jej rozwiązanie może mieć miejsce na skutek wypowiedziana bądź wygaśnięcia z mocy prawa.
Wypowiedzenie umowy może zostać dokonane przez każdą ze stron. Podstawą takiego rozwiązanie mogą być zapisy zawarte w umowie lub przepisy KC o zleceniu.
Wygaśnięcie z mocy prawa następuje natomiast w przypadku:
- cofnięcia licencji nadzorcy układu;
- zawieszenia praw z licencji nadzorcy układu;
- śmierci nadzorcy układu;
- gdy w terminie 14 dni od zawarcia umowy nadzorca nie zostanie objęty umową ubezpieczenia OC.
W sytuacji wypowiedzenia lub wygaśnięcia umowy dłużnik ma obowiązek niezwłocznego zawarcia nowej umowy z osobą uprawnioną do pełnienia funkcji nadzorcy układu.
Układ w upadłości – reasumując
W sytuacji, kiedy w trakcie prowadzenia postępowania upadłościowego sytuacja przedsiębiorcy ulegnie poprawie, może on skorzystać z możliwości zawarcia układu z wierzycielami. Taki zabieg może dać dłużnikowi czas na odzyskanie płynności finansowej, spłatę wierzycieli i powrót na rynek.
Aby jednak zawrzeć taki układ niezbędne jest zawarcie umowy z nadzorcą upadłości posiadającym licencję doradcy restrukturyzacyjnego. Nadzorca układu nie zostaje wyznaczony przez sąd, a wybiera go sam dłużnik.
Prawo restrukturyzacyjne reguluje obowiązek zawiązania umowy z nadzorcą układu, w razie chęci porozumienia się z wierzycielami. Ustawa ta nie mówi jednak nic charakterze czy konstrukcji umowy, wynagrodzeniu doradcy czy też możliwości rozwiązania współpracy. Tych kwestii należy doszukiwać się w Kodeksie cywilnym w dziale dotyczącym umowy zleceniu.
Podobne wzory pism:
