Wydawać by się mogło, że przy aktualnych możliwościach Internetu, każdy przedsiębiorca powinien znaleźć coś dla siebie. Jednakże należy pamiętać, że wraz z rozwojem technologii, rozwinęły się także mechanizmy ochrony konsumentów.

Co więcej, istnieją akty prawne, które w sposób szczegółowy regulują świadczenie usług drogą elektroniczną. Usługodawstwo w sieci, mimo iż, prostsze niż model tradycyjny, to podlega większemu rygoryzmowi. 

Świadczenie usług drogą elektroniczną – jak to rozumieć?

Świadczenie usług drogą elektroniczną reguluje ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną. Zgodnie z nią usługami świadczonymi drogą elektroniczną są wszelkie działania wykonywane na rzecz kontrahenta, których wykonanie następuje poprzez wysyłanie i odbieranie danych za pomocą systemów teleinformatycznych na indywidualne żądanie tego kontrahenta.

Tym, co charakteryzuje omawiany rodzaj usług jest to, iż przy świadczeniu usługi nie może być obecna druga strona transakcji. Dodatkowo przesyłane dane muszą zostać transmitowane za pośrednictwem Internetu.

Co istotne zawieranie umów na tradycyjne usługi w postaci elektronicznej wymiany oświadczeń woli, np. przez przesłanie skanów umów mailem, nie jest usługą świadczoną drogą elektroniczną i nie podlega pod wspomnianą ustawę.

Natomiast pod pojęciem świadczenia usług drogą elektroniczną kryje się wykonanie usług bez jednoczesnej obecności stron, tj. na odległość, poprzez przekaz danych na indywidualne żądanie usługobiorcy, przesyłanej i otrzymywanej za pomocą urządzeń do elektronicznego przetwarzania, włącznie z kompresją cyfrową, i przechowywania danych, która jest w całości nadawana, odbierana lub transmitowana za pomocą sieci telekomunikacyjnej w rozumieniu ustawy – Prawo telekomunikacyjne.

Reasumując, aby dana usługa mogła być uznana za świadczoną drogą elektroniczną musi spełniać poniższe przesłanki:

• wykonanie usługi musi odbywać się na odległość;
• usługa musi mieć formę przekazu danych za pośrednictwem urządzeń do elektronicznego przetwarzania;
• świadczenie usługi musi odbyć się na indywidualne żądanie klienta. Jeżeli więc wykonanie usługi polega na wytworzeniu przedmiotu materialnego, czyli takiego, którego nie można zapisać w formie elektronicznych danych, wówczas taka usługa nie może być traktowana jako usługa świadczona drogą elektroniczną.

Do usług elektronicznych zaliczane są w szczególności wyszukiwarki Internetowe, komunikatory internetowe, streaming, udostępnianie aplikacji mobilnych, poczta elektroniczna.

Które usługi nie są usługami świadczonymi drogą elektroniczną?

Nie wszystkie usługi wykonywane na odległość mają charakter elektroniczny. Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną mówi wprost, iż za taką usługę nie możemy traktować:

• przekazu telewizyjnego oraz radiowego;
• usług telekomunikacyjnych;
• usług bankomatowych;
• sprzedaży biletów w automatach, parkometrach;
• rozrachunków międzybankowych drogą elektroniczną;
• transakcji odbywających się za pomocą pieniądza elektronicznego.

Do usług świadczonych drogą elektroniczną nie należy również wszelki przekaz informacji przesyłanych bez wyraźnego zamówienia i zgody klienta. Chodzi tu więc o popularny SPAM. Z kolei informacje handlowe przesyłane na indywidualne żądanie klienta, zaliczają się do usług świadczonych drogą elektroniczną.

Usługami elektronicznymi nie będą także czynności, które możemy zamówić droga internetową, lecz które ze swojej natury nie mogą być dokonywane w całości za pomocą środków elektronicznych m.in. usługi medyczne wymagające fizycznego badania pacjenta.

Świadczenie usług drogą elektroniczną a obowiązki przedsiębiorcy

Działanie w sieci charakteryzuje się dużym stopniem anonimowości. A to z kolei wiąże się z zagrożeniem dla potencjalnych klientów przedsiębiorcy. Aby uniknąć bezkarności firm internetowych, ustawa nałożyła na nich szereg obowiązków.

Przedsiębiorca świadczący usługi elektroniczne ma obowiązek podania użytkownikom wszelkich informacji o swojej firmie i rodzaju prowadzonej działalności. Wszystkie portale internetowe powinny posiadać regulamin prowadzenia strony i świadczenia usług, politykę prywatności oraz politykę ochrony danych osobowych zgodną z RODO.

Przedsiębiorca jest także zobowiązany do zapewnienia zabezpieczenia poufności i integralności przekazywanych danych m.in. przez techniki kryptograficzne.

Szczególnej ochronie powinny podlegać wszelkie usługi realizowane przy użyciu danych osobowych klientów, haseł dostępu do profili użytkowników, numerów kart płatniczych oraz wizerunków użytkowników (np. zdjęć).

Szczegółowe wskazania o obowiązkach przedsiębiorców są opisane w art. 5 – 11 ustawy. Zgodnie z tymi przepisami usługodawca został zobowiązany do podania w sposób zrozumiały i bezpośredni informacji o:

• firmie, jej siedzibie i adresie;
• adresach elektronicznych przedsiębiorcy;
• szczególnych zagrożeniach związanych z korzystaniem z usługi świadczonych drogą elektroniczną;
• funkcji i celu oprogramowania lub danych niebędących składnikiem treści usługi, wprowadzanych przez usługodawcę do systemu teleinformatycznego,
  którym posługuje się usługobiorca.

Jeżeli usługobiorca przekazuje informacje handlowe, to dane te muszą być wyraźnie wyodrębnione i oznaczone w sposób niebudzący wątpliwości, że są to właśnie informacje handlowe. Co więcej informacje muszą zawierać:

• oznaczenie podmiotu, na którego zlecenie jest ona rozpowszechniana, oraz jego adresy elektroniczne;
• wyraźny opis form działalności promocyjnej, w szczególności obniżek cen, nieodpłatnych świadczeń pieniężnych lub rzeczowych i innych korzyści związanych z promowanym towarem, usługą lub wizerunkiem, a także jednoznaczne określenie warunków niezbędnych do skorzystania z tych korzyści, o ile są one składnikiem ofert;
• wszelkie dane, które mogą mieć wpływ na określenie zakresu odpowiedzialności stron, w szczególności ostrzeżenia i zastrzeżenia.

Świadczenie usług drogą elektroniczną a RODO

Żadna działalność w sieci nie może obyć się bez poruszenia kwestii RODO. Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną bardzo lakonicznie reguluje zasady ochrony danych klientów i kontrahentów przedsiębiorców działających w sieci.

Stąd też sposób ochrony danych należy czerpać właśnie z RODO. Zgodnie z rozporządzeniem każda osoba, której dane osobowe są przetwarzane w ramach świadczenia usługi przez przedsiębiorcę elektronicznego mają prawo do:

• dostępu do swoich danych osobowych;
• sprostowania swoich danych osobowych;
• usunięcia swoich danych osobowych;
• ograniczenia przetwarzania swoich danych osobowych;
• przeniesienia swoich danych osobowych;
• wniesienia sprzeciwu przeciwko przetwarzaniu jej danych osobowych na potrzeby marketingu bezpośredniego.

Odpowiedzialność przedsiębiorcy za usługi świadczone drogą elektroniczną

Za bezprawne posługiwanie się informacjami – głównie chodzi tu o dane osobowe – uzyskanymi podczas świadczenia usług drogą elektroniczną, przedsiębiorcą może odpowiadać na podstawie przepisów karnych i cywilnych. Oczywiści jedna ścieżka nie wyłącza drugiej.

Ustawa o świadczeniu usług drogą elektroniczną, za działanie sprzeczne z jej zapisami, przewiduje sankcje w postaci kary grzywny. Grzywna może zostać nałożona na przedsiębiorcę w przypadku naruszenia obowiązków informacyjnych oraz zakazu przesyłania niezamówionych informacji handlowych bez zgody klienta. Usługodawca zostanie pociągnięty do odpowiedzialności karnej również w wypadku kiedy podejmie się bezprawnego przechowywania danych klientów.

Z kolei, pociągnięcie przedsiębiorcy do odpowiedzialności cywilnej jest możliwe w każdym wypadku, gdy powierzone mu przez klientów dane zostaną:

• udostępnione osobom nieupoważnionym;
• zabrane przez osobę nieuprawnioną;
• zmienione, uszkodzone, zniszczone, czy w inny sposób utracone.