Spółki prawa handlowego to spółki osobowe oraz spółki kapitałowe. Umowa spółki handlowej zobowiązuje wspólników do dążenia do osiągnięcia wspólnego celu poprzez wniesienie wkładów lub współdziałania w inny określony sposób.
Tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie reguluje ustawa – Kodeks spółek handlowych (k.s.h). W sprawach nieuregulowanych w k.s.h. stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego. Najogólniej spółki prawa handlowego możemy podzielić na:
Spółki osobowe
Spółki osobowe nie są osobami prawnymi, ustawa przyznaje im jednak zdolność prawną. Zgodnie z art. 8 k.s.h. mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Spółki osobowe od kapitałowych odróżnia to, że występuje w nich osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.
Wspólnicy odpowiadają całym sowim majątkiem, solidarnie ze sobą i spółką. Spółki te powstają w momencie ich wpisu do właściwego im rejestru spółek (co do zasady KRS). Należy pamiętać, że wpis spółki będzie wiążący dopiero po podpisaniu umowy lub statutu spółki przez właścicieli.
Rodzaje spółek osobowych:
Spółka jawna
Zgodnie z art. 22 § 1 k.s.h. jest to każda spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, ale nie jest inną spółką handlową. Każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Ustawa przewiduje także możliwość zawarcia umowy spółki przy wykorzystaniu wzorca umowy. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy wszystkich wspólników. Może zawierać także nazwisko albo firmę jednego, albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”.
Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp. j.”. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie (art. 251 2 k.s.h.).
Spółka partnerska
Przepisy art. 86 k.s.h. definiuje spółkę partnerską jako spółkę osobową, utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka ta może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu. Chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.
Należy pamiętać, że partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów. Partnerzy za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie, jednakże tylko te, które wiążą się z jej zwykłym funkcjonowaniem. Nie ponoszą natomiast odpowiedzialności za szkody, które są spowodowane działaniem innych partnerów.
Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Firma spółki powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera oraz dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy”.
Może także zawierać „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.p.”. Spółka pierwotnie musi się składać z co najmniej dwóch partnerów.
Spółka komandytowa
Spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona (art. 102 k.s.h.).
W odróżnieniu od poprzednich spółek umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”.
Spółka komandytowo-akcyjna
Spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem (a 125. k.s.h.). Co do zasady komplementariusz prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz.
Akcjonariusz nie prowadzi spraw spółki i może ją reprezentować jedynie jako pełnomocnik. W spółce komandytowo-akcyjnej, podobnie jak w spółkach kapitałowych, utworzony jest kapitał zakładowy, którego minimalna wysokość wynosi min. 50 000 złotych.
Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Firma spółki powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.K.A.”.
Spółki kapitałowe
W odróżnieniu od spółek osobowych spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną. Charakteryzuje je także zmienny kapitał i skład osobowy. Spółki te mają wyodrębniony majątek spółki od majątków osobistych wspólników (lub akcjonariuszy).
Co do zasady, odpowiedzialność za zobowiązania dotyczy wyłącznie spółki, nie zaś wspólników. Należy podkreślić również, iż prawa i obowiązki wspólników wobec spółki są mocno zróżnicowane, w zależności od ich udziałów oraz nakładu pracy na spółkę. Kształtuje to umowa bądź statut spółki.
Spółka kapitałowa w okresie pomiędzy zawarciem umowy lub jej zawiązaniem, a wpisem do rejestru stanowi spółkę w organizacji. Przepis art. 11 k.s.h. pozwala takiej spółce na nabywanie prawa i zaciąganie zobowiązań. Za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę w organizacji odpowiadają solidarnie spółka oraz osoby, które działały w jej imieniu.
Rodzaje spółek kapitałowych:
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Opis niniejszej spółki znajdziemy w art. 151 k.s.h. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wyjątkiem jest zakaz zawiązania spółki przez inną jednoosobową spółkę z o.o.
Wspólnicy spółki są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej. Umowa spółki musi zawierać zapis czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy więcej udziałów. Jeżeli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i niepodzielne. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5 000 złotych.
Wartość jednego udziału nie może być niższa niż 50 złotych. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”, dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”.
Spółka akcyjna
Spółkę akcyjną zawiązać może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z o.o. (art. 301 k.s.h). Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 100 000 złotych.
Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz. Zysk dzielony jest proporcjonalnie do wysokości posiadanych udziałów. Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Należy pamiętać, iż z chwilą zawiązania objęcie akcji przez akcjonariuszy powstaje jedynie spółka akcyjna w organizacji. Spółka nabywa osobowość prawną dopiero w chwili wpisania jej do rejestru przedsiębiorców KRS. Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna”, dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.A.”.
Podstawa prawna:
- ustawa z dnia 15 września 2000 roku – Kodeks spółek handlowych.
Polecane wzory pism:
więcej porad
Kara łączna – zasady łączenia kar
Kara łączna w polskim systemie prawnym przyjęła system mieszany. Kodeks karny przewiduje zasadę absorpcji, polegającą na pochłanianiu przez karę najsurowszą innych lżejszych kar; oraz zasadę kumulacji polegająca na sumowaniu kar za poszczególne przestępstwa.
Ustawodawca za cel kary łącznej uznał przede wszystkim cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa.
Kary oraz środki karne podlegające łączeniu:
kary tego samego rodzaju podlegające stopniowaniu, tj. kara grzywny, kara ograniczenia wolności i kara pozbawienia wolności;
kara ograniczenia wolności i kara pozbawienia wolności;
kara 25 lat pozbawienia wolności z innymi karami;
kara dożywotniego pozbawienia wolności z innymi karami;
terminowe środki karne tego samego rodzaju.
Nie podlegają natomiast łączeniu kary zastępcze orzeczone w miejsce pierwotnie orzeczonych kar zasadniczych - np. zastępcza kara pozbawienia wolności orzeczona w miejsce grzywny.
Zasady łączenia kar
Przyjęta przez ustawodawcę nowela z dnia 20 lutego 2015 roku oraz II nowela z dnia 11 marca 2016 roku rozwija rozwiązanie prawa karnego materialnego z lat poprzednich odnoszące się do przypadków popełnienia przez tego samego sprawcę wielu przestępstw pozostających w realnym zbiegu, w celu zastępowania jednostkowych kar wymierzonych za zbiegające się przestępstwa jedną karą orzekaną na podstawie wszystkich orzeczonych kar jednostkowych.
Obecny przepis artykułu 85 k.k. dodatkowo daje możliwość łączenia za sobą wcześniej orzeczonych kar łącznych.
Od powyżej opisanej instytucji kary łącznej istnieją dwa wyjątki:
85 § 3 k.k., który stanowi, iż „podstawą orzeczenia jednej kary łącznej nie może być kara wymierzona za przestępstwo popełnione po rozpoczęciu, a przed zakończeniem wykonywania innej kary podlegającej łączeniu z karą wykonywaną w chwili popełnienia przestępstwa, lub karą łączną, w skład której wchodzi kara, która była wykonywana w chwili popełnienia czynu”. Co oznacza, że do kary łącznej nie możemy wliczyć kary popełnionej podczas wykonywania reszty kar .
nie podlega łączeniu kara orzeczona przez inne państwo Unii Europejskiej.
[informacja]Podstawa prawna:
ustawa z dnia 6 czerwca 1997 roku – Kodeks Karny.[/informacja]
Polecane wzory pism:
Łączenie kar wniosek
Spółka jawna – jak ją założyć?
Spółka jawna jest bardzo elastyczną formą prowadzenia działalności. Daje ona duże możliwości dostosowania umowy spółki do potrzeb założycieli. Ta forma spółki wykorzystywana jest zwykle do prowadzenia małych i średnich przedsiębiorstw – do większych firm odpowiedniejsza jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.
Zasady działania spółki jawnej
Spółka jawna prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Nie jest jednocześnie inną spółką handlową. Każdy wspólnik spółki odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
Umowa spółki jawnej
Aby spółka jawna uzyskała osobowość prawną, konieczne jest zawarcie umowy spółki i uzyskanie wpisu do KRS. Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do KRS.
Pierwszym etapem zawiązywania spółki jest sporządzenie jej umowy. Umowa spółki jawnej musi być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.
Przepis art. 25 k.s.h. nakłada na założycieli obowiązek kształtowania umowy spółki jawnej w taki sposób by ta zawierała:
firmę (tj. nazwę) i siedzibę spółki;
określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
przedmiot działalności spółki;
czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.
Firma spółki jawnej, czyli jej nazwa, powinna zawierać nazwiska lub nazwy firm wszystkich wspólników. Może również zawierać nazwisko albo nazwę firmy jednego albo kilku wspólników. Na końcu nazwy musi znajdować się oznaczenie „spółka jawna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp. j.”.
Siedzibą spółki, zgodnie z art. 41 k.c., jest miejscowość w której dokonywane są czynności prowadzenia spraw i reprezentacji spółki. Siedziba spółki ma wpływ na właściwość sądu rejestrowego, urzędu skarbowego oraz oddziału ZUS. Zmiana siedziby (nie chodzi tu o zmianę adresu) wiąże się z koniecznością zmiany umowy spółki.
Przedmiot działalności spółki można ustalić na podstawie klasyfikacji PKD. Przepisy prawa nie ograniczają liczby rodzajów działalności, które można zawrzeć w umowie spółki. Jedynie we wpisie do rejestru należy podać jedynie 10 wybranych rodzajów działalności, w jeden wiodący.
Czas trwania spółki można oznaczyć przez wskazanie określonej daty (np. 05 maja 2020 r.), terminu (np. za 5 lat) lub zdarzenia, które ma powodować rozwiązanie umowy spółki (np. zakończenie budowy). Zgodnie z art. 25 k.s.h. spółka może być założona także na czas nieokreślony.
W umowie spółki jawnej fakultatywnie można uregulować także:
kwestie zbywalności udziału w spółce w przypadku wystąpienia ze spółki wspólnika i wstąpienia nowego;
sposób reprezentacji spółki - umowa spółki może przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem;
zasady wprowadzania zmian w umowie spółki;
zasady uczestnictwa w zyskach i stratach spółki;
[rada]Niektórych kwestii nie możemy jednak dowolnie regulować w umowie.[/rada]
W k.s.h. znajdują się przepisy, które bezwzględnie wiążą wspólników do określonego zachowania. Do takich spraw należą m.in.:
zasady odpowiedzialności wobec osób trzecich za zobowiązania spółki;
powierzenie prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników;
ograniczenie prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki;
rozwiązanie spółki przez sąd;
zasady rozliczenia z występującym ze spółki wspólnikiem.
Rejestracja spółki w KRS
Wpis do rejestru przedsiębiorców KRS dokonywany jest na wniosek. Wniosek ten składa się na urzędowym formularzu. Aby zarejestrować spółkę, należy wypełnić formularz KRS-W1 wraz z załącznikami KRS-WB, KRS-WK i KRS-WM.
Wraz z formularzami należy złożyć dokumenty będące podstawę wpisu. Są to:
umowa spółki;
wykaz adresów wspólników albo ich adresy do doręczeń;
do wniosku o wpis osób reprezentujących podmiot wpisany do Rejestru, likwidatorów i prokurentów należy dołączyć oświadczenia tych osób obejmujące zgodę na ich powołanie oraz ich adresy do doręczeń.
dowód uiszczenia opłaty. Opłata sądowa w kwocie 500 zł oraz dodatkowe 100 zł za ogłoszenie spółki w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.
Zgodnie z art. 26 § 3 k.s.h., każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do KRS.
Jeżeli złożony wniosek jest prawidłowy, sąd rejestrowy wpisze spółkę jawną do rejestru przedsiębiorców KRS.
NIP i REGON
Po rejestracji w KRS sąd rejestrowy dane podstawowe spółki przekazuje do Centralnego Rejestru Podmiotów - Krajowej Ewidencji Podatników oraz rejestru REGON. CRP KEP przekazuje dane do ZUS..
Po przekazaniu danych spółki do CRP KEP i REGON, spółka otrzymuje NIP i REGON. Nadane numery z urzędów trafiają do sądu rejestrowego i zostają zamieszczone w KRS. Wpisy NIP i REGON do KRS są wolne od opłat, nie podlegają również ogłoszeniu w MSiG. Urząd skarbowy nie wydaje odrębnego zaświadczenia o nadaniu NIP, ujawnienie tego numeru w KRS stanowi potwierdzenie jego nadania.
Obowiązki wobec urzędów
Spółka w terminie 21 dni od dnia uzyskania wpisu w KRS ma obowiązek złożyć w Urzędzie Skarbowym zgłoszenie identyfikacyjne w zakresie danych uzupełniających na druku NIP-8. Dane uzupełniające z CRP KEP są przekazywane do rejestru REGON i ZUS.
! Należy pamiętać, ze w spółce jawnej każdy ze wspólników jest płatnikiem składek na własne ubezpieczenia. Spółka natomiast jest płatnikiem składek jedynie za osoby objęte obowiązkiem ubezpieczeń, czyli pracowników.
Dodatkowo każdy ze wspólników musi dokonać zgłoszenia siebie jako płatnika składek ZUS (druk ZUS ZFA) oraz jako osobę ubezpieczoną (druku ZUS ZUA lub ZUS ZZA).
[uwaga]Czytaj też: Zwołanie zgromadzenia wspólników spółki z. o.o. wzór[/uwaga]
PCC od umowy spółki
Spółka jawna, bez wezwania fiskusa, w terminie 14 dni, zobowiązana jest złożyć deklarację PCC (formularz PCC-3). Wraz z deklaracją spółka powinna wpłacić podatek do urzędu skarbowego. Termin 14 dni liczony jest od daty zawarcia umowy spółki. Jeżeli spółka nie zostanie zarejestrowana w KRS, wtedy wspólnicy mogą żądać zwrotu zapłaconego podatku od umów cywilnych.
Podstawę opodatkowania stanowi wartość wkładów do spółki. Chodzi o wartość wkładów ustalonych przez wspólników i określonych w umowie spółki (nie o wartość rynkową). Od podstawy opodatkowania należy odjąć wynagrodzenie notariusza za zawarcie umowy (o ile umowę sporządzi notariusz) i koszt rejestracji w KRS. Podatek od umowy spółki jawnej wynosi 0,5%.
[informacja]Podstawa prawna:
ustawę z dnia 15.09.2000 r. Kodeks spółek handlowych (U nr 94, poz. 1037).
ustawa z dnia 23.04.1964 r. Kodeks cywilny (U nr 16, poz. 93).[/informacja]
Polecane: Umowa spółki jawnej wzór
