Spółka jawna jest bardzo elastyczną formą prowadzenia działalności. Daje ona duże możliwości dostosowania umowy spółki do potrzeb założycieli. Ta forma spółki wykorzystywana jest zwykle do prowadzenia małych i średnich przedsiębiorstw – do większych firm odpowiedniejsza jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zasady działania spółki jawnej

Spółka jawna prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Nie jest jednocześnie inną spółką handlową. Każdy wspólnik spółki odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.

Umowa spółki jawnej

Aby spółka jawna uzyskała osobowość prawną, konieczne jest zawarcie umowy spółki i uzyskanie wpisu do KRS. Spółka jawna powstaje z chwilą wpisu do KRS.

Pierwszym etapem zawiązywania spółki jest sporządzenie jej umowy. Umowa spółki jawnej musi być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności.

Przepis art. 25 k.s.h. nakłada na założycieli obowiązek kształtowania umowy spółki jawnej w taki sposób by ta zawierała:

• firmę (tj. nazwę) i siedzibę spółki;
• określenie wkładów wnoszonych przez każdego wspólnika i ich wartość;
• przedmiot działalności spółki;
• czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony.

Firma spółki jawnej, czyli jej nazwa, powinna zawierać nazwiska lub nazwy firm wszystkich wspólników. Może również zawierać nazwisko albo nazwę firmy jednego albo kilku wspólników. Na końcu nazwy musi znajdować się oznaczenie „spółka jawna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp. j.”.

Siedzibą spółki, zgodnie z art. 41 k.c., jest miejscowość w której dokonywane są czynności prowadzenia spraw i reprezentacji spółki. Siedziba spółki ma wpływ na właściwość sądu rejestrowego, urzędu skarbowego oraz oddziału ZUS. Zmiana siedziby (nie chodzi tu o zmianę adresu) wiąże się z koniecznością zmiany umowy spółki.

Przedmiot działalności spółki można ustalić na podstawie klasyfikacji PKD. Przepisy prawa nie ograniczają liczby rodzajów działalności, które można zawrzeć w umowie spółki. Jedynie we wpisie do rejestru należy podać jedynie 10 wybranych rodzajów działalności, w jeden wiodący.

Czas trwania spółki można oznaczyć przez wskazanie określonej daty (np. 05 maja 2020 r.), terminu (np. za 5 lat) lub zdarzenia, które ma powodować rozwiązanie umowy spółki (np. zakończenie budowy). Zgodnie z art. 25 k.s.h. spółka może być założona także na czas nieokreślony.

W umowie spółki jawnej fakultatywnie można uregulować także:

• kwestie zbywalności udziału w spółce w przypadku wystąpienia ze spółki wspólnika i wstąpienia nowego;
• sposób reprezentacji spółki – umowa spółki może przewidywać, że wspólnik jest pozbawiony prawa reprezentowania spółki albo że jest uprawniony do jej reprezentowania tylko łącznie z innym wspólnikiem lub prokurentem;
• zasady wprowadzania zmian w umowie spółki;
• zasady uczestnictwa w zyskach i stratach spółki;

W k.s.h. znajdują się przepisy, które bezwzględnie wiążą wspólników do określonego zachowania. Do takich spraw należą m.in.:

• zasady odpowiedzialności wobec osób trzecich za zobowiązania spółki;
• powierzenie prowadzenia spraw spółki osobom trzecim z wyłączeniem wspólników;
• ograniczenie prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki;
• rozwiązanie spółki przez sąd;
• zasady rozliczenia z występującym ze spółki wspólnikiem.

Rejestracja spółki w KRS

Wpis do rejestru przedsiębiorców KRS dokonywany jest na wniosek. Wniosek ten składa się na urzędowym formularzu. Aby zarejestrować spółkę, należy wypełnić formularz KRS-W1 wraz z załącznikami KRS-WB, KRS-WK i KRS-WM.

Wraz z formularzami należy złożyć dokumenty będące podstawę wpisu. Są to:

• umowa spółki;
• wykaz adresów wspólników albo ich adresy do doręczeń;
• do wniosku o wpis osób reprezentujących podmiot wpisany do Rejestru, likwidatorów i prokurentów należy dołączyć oświadczenia tych osób obejmujące zgodę na ich powołanie oraz ich adresy do doręczeń.
• dowód uiszczenia opłaty. Opłata sądowa w kwocie 500 zł oraz dodatkowe 100 zł za ogłoszenie spółki w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

Zgodnie z art. 26 § 3 k.s.h., każdy wspólnik ma prawo i obowiązek zgłoszenia spółki jawnej do KRS.

Jeżeli złożony wniosek jest prawidłowy, sąd rejestrowy wpisze spółkę jawną do rejestru przedsiębiorców KRS.

NIP i REGON

Po rejestracji w KRS sąd rejestrowy dane podstawowe spółki przekazuje do Centralnego Rejestru Podmiotów – Krajowej Ewidencji Podatników oraz rejestru REGON. CRP KEP przekazuje dane do ZUS..

Po przekazaniu danych spółki do CRP KEP i REGON, spółka otrzymuje NIP i REGON. Nadane numery z urzędów trafiają do sądu rejestrowego i zostają zamieszczone w KRS. Wpisy NIP i REGON do KRS są wolne od opłat, nie podlegają również ogłoszeniu w MSiG. Urząd skarbowy nie wydaje odrębnego zaświadczenia o nadaniu NIP, ujawnienie tego numeru w KRS stanowi potwierdzenie jego nadania.

Obowiązki wobec urzędów

Spółka w terminie 21 dni od dnia uzyskania wpisu w KRS ma obowiązek złożyć w Urzędzie Skarbowym zgłoszenie identyfikacyjne w zakresie danych uzupełniających na druku NIP-8. Dane uzupełniające z CRP KEP są przekazywane do rejestru REGON i ZUS.

! Należy pamiętać, ze w spółce jawnej każdy ze wspólników jest płatnikiem składek na własne ubezpieczenia. Spółka natomiast jest płatnikiem składek jedynie za osoby objęte obowiązkiem ubezpieczeń, czyli pracowników.

Dodatkowo każdy ze wspólników musi dokonać zgłoszenia siebie jako płatnika składek ZUS (druk ZUS ZFA) oraz jako osobę ubezpieczoną (druku ZUS ZUA lub ZUS ZZA).

PCC od umowy spółki

Spółka jawna, bez wezwania fiskusa, w terminie 14 dni, zobowiązana jest złożyć deklarację PCC (formularz PCC-3). Wraz z deklaracją spółka powinna wpłacić podatek do urzędu skarbowego. Termin 14 dni liczony jest od daty zawarcia umowy spółki. Jeżeli spółka nie zostanie zarejestrowana w KRS, wtedy wspólnicy mogą żądać zwrotu zapłaconego podatku od umów cywilnych.

Podstawę opodatkowania stanowi wartość wkładów do spółki. Chodzi o wartość wkładów ustalonych przez wspólników i określonych w umowie spółki (nie o wartość rynkową). Od podstawy opodatkowania należy odjąć wynagrodzenie notariusza za zawarcie umowy (o ile umowę sporządzi notariusz) i koszt rejestracji w KRS. Podatek od umowy spółki jawnej  wynosi 0,5%.

Polecane: Umowa spółki jawnej wzór