Postanowienie, które stanowi, że rezygnacja z usługi dokonana przez klienta jest równoznaczna z brakiem zwrotu wpłaconych kwot to tzw. klauzula abuzywna. Postanowienia niedozwolone zostały opisane w art. 3853 Kodeksu cywilnego (dalej k.c.).
Zostały wpisane również do rejestru klauzul niedozwolonych prowadzonego przez Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Stosowanie klauzul abuzywnych w umowach z konsumentami zagrożone jest wysokimi karami pieniężnymi.
Rezygnacja konsumenta z usługi
W relacjach z konsumentami niedozwolone są postanowienia, które wyłączają obowiązek zwrotu klientowi uiszczonej zapłaty za świadczenie niespełnione w całości lub części, jeżeli konsument zrezygnuje z usługi. Zapisy, które przewidują utratę prawa do żądania zwrotu wpłaconej kwoty, są nieważne. Wynika to bezpośrednio z art. 3853 pkt 12 k.c.
Do umów o świadczenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami, zastosowanie mają przepisy Kodeksu cywilnego o umowie zlecenia. Przepis art. 746 k.c. jednoznacznie wskazuje na możliwość wypowiedzenia takiej umowy przez dającego zlecenie, tj. konsumenta.
Co więcej, dający zlecenie może wypowiedzieć umowę w każdym czasie. Dopiero w przypadku, gdy przyjmujący zlecenie, tj. przedsiębiorca poczynił niezbędne wydatki w celu należytego wykonania zlecenia, dający zlecenie powinien mu je zwrócić.
W rejestrze klauzul niedozwolonych UOKiK, znajduje się m.in. zapis: „W wypadku rezygnacji przez zamawiającego z wykonania usługi przez przyjmującego zlecenie ewentualnie uniemożliwienie przystąpienia do wykonania usługi, strony zgodnie ustalają, że przedpłata nie zostanie zwrócona.”. Zapis ten wyrokiem Sądu Okręgowego w Warszawie – Sądu Ochrony Konkurencji i Konsumentów z dnia 31 stycznia 2003 roku (Sygn. akt: XVII Amc 31/02) został uznany za rażąco naruszający interes konsumentów. Podobnych postanowień w ww. rejestrze możemy doszukać się bardzo wielu.
Warto mieć na uwadze, że aby doszło do naruszenia praw konsumenta zapis zawarty przez przedsiębiorcę w umowie lub regulaminie nie musi być identyczny jak ten w rejestrze. Wystarczy aby zapis ten wywoływał tożsame skutki, żeby Prezes UOKiK wydał decyzję, w której uzna praktykę przedsiębiorcy za naruszającą zbiorowe interesy konsumentów i nałożył na niego wysoką karę pieniężną.
Zwrot zapłaconej kwoty
Z przepisów Kodeksu cywilnego wynika, że zwrot uiszczonego wynagrodzenia za niewykonaną część umowy jest obligatoryjny. Nie może być on uzależniony od woli usługodawcy. Nie może być również uwarunkowany innymi obostrzeniami, których spełnienie dopiero uprawnia konsumentów do otrzymania zwrotu.
Klauzulą abuzywną jest także postanowienie, które pozwala usługodawcy na potrącenie opłat manipulacyjnych w razie wypowiedzenia umowy. Możliwość żądania zwrotu pieniędzy nie jest ograniczona czasowo.
Przedsiębiorca natomiast ma prawo żądać wynagrodzenia za częściowe wykonane usługi, ale w wysokości adekwatnej do włożonej pracy. Może również wyjść z roszczeniem odszkodowawczym przeciwko konsumentowi, o ile w wyniku rezygnacji z usługi doznał szkody np. finansowej. Nie może jednak w żadnym wypadku zatrzymać całej wpłaconej kwoty.
Rezygnacja z usługi – reasumując
Postanowienia umowne uznane za niedozwolone, zgodnie z zasadą określoną w kodeksie cywilnym, nie wiążą konsumentów. Co więcej, zgłoszenie przez niezadowolonego klienta takich praktyk może skutkować ostrymi represjami wobec nieuczciwego przedsiębiorcy.
Mając to na uwadze, przedsiębiorcy świadczący usługi na rzecz konsumentów powinni dokładnie przeanalizować stosowane przez siebie wzory umów i regulaminów.
- ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U.2018.0.1025).
Polecane wzory pism:
