Wystawienie weksla stwarza potrzebę dodatkowego zawarcia porozumienia stron, na mocy którego odbiorca zostanie uprawniony do wypełnienia weksla w razie ziszczenia się określonych okoliczności. Takie okoliczności zostają opisane w deklaracji.
Deklaracja wekslowa wskazuje warunki, od których spełnienia zależy prawo wypełnienia weksla, m.in. określa maksymalną kwotę, na którą weksel może być wystawiony, a także wskazuje rodzaj terminu płatności, jakim weksel może być opatrzony.
Weksel in blanco – definicja
Weksel jest dokumentem sporządzonym w formie ściśle określonej przez prawo wekslowe, zawierającym bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy zapłacenia określonej sumy pieniężnej we wskazanym miejscu i czasie określonej osobie i stwarzający bezwarunkową odpowiedzialność osób na nim podpisanych.
Weksel stanowi papier wartościowy, którego zadaniem jest zabezpieczenie umowy zawartej pomiędzy stronami. Weksel zobowiązuje jedną ze stron do bezwarunkowego spłacenia określonej sumy wekslowej stronie przeciwnej w danym terminie.
Weksel in blanco stanowi szczególną odmianę weksla. Dokument ten wystawiany jest bez oznaczania większości elementów składowych, w większości wypadków zostaje ograniczony wyłącznie do podpisu wystawcy, złożonego na blankiecie wekslowym. Weksel in blanco powinien zostać wystawiony wraz z towarzyszącą mu umową – deklaracją wekslową.
Deklaracja wekslowa a domniemanie istnienia deklaracji
Wystawienie weksla jest czynnością jednostronną, dokonywaną przez dłużnika. Jednakże deklaracja wekslowa musi być już wynikiem umowy zawartej między stronami, tj. zobowiązanym z weksla oraz wierzycielem z weksla, tj. remitentem.
Ustawa – Prawo wekslowe wystawienie weksla in blaco łączy z domniemaniem istnienia deklaracji wekslowej. Oznacza to, że każdy weksel in blanco powinien posiadać omawiany dokument, nawet jeżeli zawartą w sposób dorozumiany.
Wspomniane domniemanie oznacza, że deklaracja sporządzona w formie papierowej nie jest warunkiem koniecznym ważności weksla. Sam fakt, że weksel został wydany stwarza domniemanie, że wystawca upoważnił otrzymującego weksel do jego wypełnienia.
„Jeżeli wystawca wydał weksel in blanco, to tym samym upoważnił otrzymującego weksel do wypełnienia go zgodnie z umową”.
Forma deklaracji wekslowej
Ustawodawca nie uregulował specjalnych wymogów dotyczących formy sporządzenia deklaracji. Od stron zależy, w jakiej formie zostanie zawarta. Deklaracja wekslowa może zostać zawarta nawet w formie dorozumianej. Z kolei treść deklaracji wyznaczają granice swobody umów uregulowane w art. 3531 Kodeksu cywilnego.
”Porozumienie wekslowe może być osiągnięte także w sposób dorozumiały”.
Trzeba mieć przy tym jednak na uwadze, że „nawet jeżeli porozumienie będzie miało formę dorozumianą to z uwagi na specyfikę odpowiedzialności wekslowej porozumienie wekslowe musi być przejawem woli, który w świetle okoliczności towarzyszących, w sposób dostatecznie zrozumiały i niewątpliwy wyraża wolę wywołania skutków prawnych objętych treścią tej czynności prawnej”.
Deklaracja wekslowa przyjmuje postać oświadczenia wystawcy weksla. Dokument ten może przyjąć również formę umowy pomiędzy wystawcą weksla lub jego poręczycielem wekslowym a remitentem.
Osoba przyjmująca weksel nie ma obowiązku podpisywania deklaracji. Oświadczenie o zawarciu umowy wekslowej następuje przez samo przyjęcie deklaracji.
„Nie ma żadnych przeszkód przed tym, aby deklarację podpisały obie strony, co jest o tyle korzystne, że zabezpiecza przed ewentualnymi sporami co do autentyczności treści porozumienia.
Deklaracja wekslowa a suma wekslowa
Ustawa – Prawo wekslowe nie określa maksymalnej sumy wekslowej (tj. górnej granicy kwoty, do której weksel będzie mógł być wypełniony), jaka powinna pojawić się w deklaracji.
W praktyce jednak brak określenia maksymalnej sumy wekslowej może być bardzo niebezpieczne dla dłużnika wekslowego. W przypadku braku porozumienia co do warunków wypełnienia weksla in blanco posiadacz może go wypełnić na każdą kwotę odpowiadającą jego należności, na zabezpieczenie której weksel został wystawiony.
Deklaracja wekslowa a odpowiedzialność wekslowa
Weksel in blanco dla swojej ważności nie potrzebuje deklaracji, z kolei deklaracja wekslowa nie może istnieć bez weksla. Wypełnienie weksla w sposób niezgodny z deklaracją nie ma wpływu na istnienie odpowiedzialności wekslowej. Jednakże w takiej sytuacji dłużnik ma prawo zarzucić wierzycielowi wekslowemu uzupełnienie weksla niezgodnie z porozumieniem.
W razie wpisania w wekslu in blanco wyższej sumy od kwoty wierzytelności zabezpieczonej wekslem, osoba na nim podpisana staje się zobowiązana wekslowo w granicach, w jakich tekst weksla jest zgodny z deklaracją wekslową.
O ile więc weksel zabezpiecza wierzyciela, to deklaracja wekslowa stanowi pewną gwarancję dla wystawcy weksla (dłużnika), gdyż dzięki niej możliwości dochodzenia sumy wekslowej zostają ograniczone do wysokości kwoty podanej w deklaracji.
W jaki sposób interpretować deklaracje wekslową?
Deklaracja wekslowa stanowi umowę w rozumieniu Kodeksu cywilnego (KC). Dokument ten podlega interpretacji na zasadach ogólnych, zgodnie z art. 65 KC. Zgodnie z owym przepisem w przypadku sporu sądowego, sąd jest zobowiązany do ustalenia zgodnego zamiaru stron oraz celu umowy wekslowej.
Sąd nie kieruje się wyłącznie dosłownym brzmieniem porozumienia. Mając na uwadze powyższe ocena deklaracji wekslowej nie powinna odbywać się tylko poprzez dosłowne odczytywanie zapisów umowy. Sąd musi w takiej sytuacji przeprowadzić dowody z przesłuchań stron, tak by móc ogólnikowo zrozumieć okoliczności towarzyszące udzieleniu zabezpieczenia wekslowego.
„Reguły wykładni oświadczeń woli stron należy stosować nie tylko do ustalenia treści złożonych oświadczeń woli, ale także i do stwierdzenia, czy dane zachowania stron stanowią oświadczenia woli, przy uwzględnieniu oznaczonych zachowań stron i ich kontekstu”.
Czy deklarację wekslową można odwołać?
Co do zasady deklaracji wekslowej nie można odwołać, uwagi na fakt, iż deklaracja ta zostaje udzielona w interesie dłużnika. Co więcej wystawca weksla nie może w żadnym wypadku modyfikować deklaracji. Nawet jeśli wystawca skierowałby do wierzyciela wekslowego oświadczenie o wypowiedzeniu deklaracji wekslowej, oświadczenie to nie byłoby wiążące dla posiadacza weksla.
Czy deklarację wekslową można przenieść?
Prawo wekslowe pozwala zarówno na przeniesienie weksla in blanco, jak i deklaracji wekslowej. Weksel in blanco jako papier wartościowy daje możliwość wypełnienia go nie tylko przez osobę, której wręczono weksel, ale również przez każdorazowego nabywcę weksla.
