Zgodnie z art. 12 Kodeksu postępowania karnego, w sprawach ściganych na wniosek pokrzywdzonego, to od jego woli zależy wszczęcie postępowania przygotowawczego. Czasami zdarza się, iż już po wszczęciu postępowania, pokrzywdzony pojedna się ze sprawcą. Wina zostanie naprawiona, a pokrzywdzony przestanie czuć urazę do sprawcy. W takim przypadku sprawcę uratować może wniosek pokrzywdzonego o umorzenie postępowania o czyn ścigany z oskarżenia prywatnego.
Wniosek pokrzywdzonego o umorzenie postępowania karnego o czyn ścigany z oskarżenia prywatnego jest swoistym cofnięciem skargi. Do jego złożenia uprawnia przepis art. 661 § 4 Kodeksu postępowania karnego. Złożenie wniosku może doprowadzić do umorzenia postępowania przygotowawczego i zakończenia sprawy.
Kto i kiedy może umorzyć postępowanie?
Prokurator lub sąd – w zależności od etapu, na jakim wniosek został złożony, umorzy postępowanie, jeżeli spełnione zostaną następujące przesłanki:
- postępowanie zostało wszczęte przez prokuratora na skutek skargi pokrzywdzonego (w trybie art. 661 § 1 Kpk);
- wniosek o umorzenie został złożony przed prawomocnym ukończeniem postępowania;
- umorzeniu nie sprzeciwia się interes społeczny;
- oskarżony wyraził zgodę – dotyczy sytuacji, gdy wniosek o umorzenie został złożony po rozpoczęciu przewodu sądowego w I instancji.
Co, jeżeli organ odmówi umorzenia?
W przypadku gdy prokurator negatywnie odniesie się do wniosku pokrzywdzonego, wyda postanowienie o jego nieuwzględnieniu.
W takiej sytuacji pokrzywdzony ma możliwość złożenia zażalenia na tę decyzję na gruncie przepisów ogólnych, dotyczących środków zaskarżenia przysługujących w postępowaniu przed sądami powszechnymi.
W doktrynie prezentowane jest jednak również odmienne stanowisko, zgodnie z którym na postanowienie o nieuwzględnieniu wniosku pokrzywdzonego o umorzenie postępowania przysługuje zażalenie tak samo, jak na czynność prokuratora podjętą w trybie art. 661 § 2 KPK.
Co więcej, nawet jeśli pomimo wniosku pokrzywdzonego prokurator kontynuuje postępowanie ze względu na interes społeczny, uprawniony do umorzenia jest sąd. Zdarzają się również przypadku, kiedy to sąd orzeka o kontynuowaniu postępowania nawet w razie poparcia przez prokuratora wniosku pokrzywdzonego o umorzenie postępowania.
