Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego i macierzyńskiego pracownika obliczana jest przez ustalenie podstawy brutto. Następnie z podstawy brutto wylicza się podstawę netto.

Mając ustaloną podstawę netto zasiłku, można ustalić ilość dni, za jaką zasiłek chorobowy się należy. Mimo iż schemat ten w teorii jest bardzo prosty, w praktyce potrafi sprawić wiele problemów. W artykule poniżej postaramy się wyjaśnić najważniejsze kwestie.

Składniki wynagrodzenia branego pod uwagę przy wyliczaniu podstawy

W skład wynagrodzenia pracownika mogą wchodzić różne elementy. Przychód  obejmuje nie tylko wynagrodzenie zasadnicze, ale również różnego rodzaju premie, prowizje, dodatki za prace w porze nocnej, dodatki za nadgodziny itd.

Przy ustalaniu podstawy zasiłku chorobowego uwzględnia się wszystkie  składniki, od których naliczona została składka chorobowa. Oznacza to, że do podstawy będą wliczane m.in.:

• wynagrodzenie zasadnicze;
• wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy;
• premia;
• prowizja;
• wynagrodzenie za godziny nadliczbowe;
• refundacja;
• dodatek nocny;
• wynagrodzenie za czas przestoju.

Z kolei dodatki w postaci np. nagrody jubileuszowej, nagrody uznaniowej, ekwiwalentu za odzież, nie wlicza się do podstawy, gdyż nie nalicza się od nich składki na ubezpieczenie chorobowe.

Zgodnie z art. 41 ustawy o zasiłkach do podstawy nie wlicza się tych składników wynagrodzenia, do których pracownik zachowuje prawo w okresie pobierania zasiłku.

Przykładowo, jeżeli pracownik otrzymuje dodatek stażowy, który nie jest pomniejszany za czas nieobecności w pracy, tylko zawsze wypłacany w pełnej wysokości, to przy obliczaniu podstawy zasiłku chorobowego pomija się taki składnika wynagrodzenia.

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego i macierzyńskiego

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego jest tożsama z tą obowiązującą przy pobieraniu zasiłku macierzyńskiego. Zgodnie z art. 36 § 1 ustawy o zasiłkach podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacane za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy.

Tak wyliczoną podstawę pomniejsza się o składki ZUS, obecnie wynoszące 13,71 proc. przychodu pracownika. Należy jednak pamiętać, że podstawa nie może być niższa od kwoty minimalnego wynagrodzenia po pomniejszeniu o kwotę odpowiadającą 13,71 proc.

W 2018 roku wysokość minimalnego wynagrodzenia wynosi 2 100 zł, co oznacza, że najniższa podstawa w 2018 roku wyniesie 1 812,09 zł (2100 – 2100 x 13,71% = 1812,09).

Choroba pracownika przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych pracy

Jeżeli niezdolność do pracy ubezpieczonego powstała jeszcze przed upływem 12 miesięcy kalendarzowych zatrudnienia, wówczas podstawę wymiaru zasiłku chorobowego ustala się, przyjmując przeciętne miesięczne wynagrodzenie za pełne miesiące kalendarzowe tego zatrudnienia. Pomija się miesiące niepełne.

Choroba pracownika w  następnym miesiącu po miesiącu zatrudnienia

Jeżeli pracownik rozpoczął pracę w trakcie miesiąca, a jego niezdolność do pracy powstała w miesiącu następnym, wówczas podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie pracownika za miesiąc, w którym przebywał on na zwolnieniu.

Podstawę tę uzupełnia się do pełnego miesiąca zatrudnienia. Zasada ta jest stosowana również wówczas, gdy umowa o pracę została zawarta w trakcie miesiąca, a zakończyła się w trakcie miesiąca następnego.

Choroba w pierwszym miesiącu zatrudnienia

Jeżeli niezdolność pracownika powstała w pierwszym miesiącu zatrudnienia, podstawa wymiaru zasiłku chorobowego stanowi wynagrodzenie, które pracownik uzyskałby za cały przepracowany miesiąc (pomniejszone o składki ZUS – 13,71 proc.).

Jednakże, aby pracownik mógł uzyskać zasiłek już w pierwszym miesiącu zatrudnienia, musi spełniać określone kryteria:

• przed zatrudnieniem podlegał ubezpieczeniu chorobowemu z innego tytułu, a przerwa między ustaniem tego ubezpieczenia, a aktualnym zatrudnieniem trwała nie dłużej niż 30 dni lub była spowodowana urlopem bezpłatnym, wychowawczym lub odbywaniem czynnej służby wojskowej;
• posiada przynajmniej 10 lat staż pracy, w którym podlegał obowiązkowemu ubezpieczeniu chorobowemu.

Niezależnie od powyższego, pełne prawo do wynagrodzenia przysługuje:

• posłom i senatorom, którzy przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od daty ukończenia kadencji;
• gdy niezdolność do pracy została spowodowana wypadkiem w pracy, w drodze do lub z pracy albo chorobą zawodową;
• jeżeli niezdolność do pracy wynika z następstw wcześniejszego wypadku w drodze do pracy lub z pracy;
• absolwentom szkół, w tym szkół wyższych, którzy zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia szkoły od daty podanej w świadectwie lub od dnia uzyskania dyplomu studiów wyższych, czyli dnia złożenia egzaminu dyplomowego.

Zasady włączania niepełnych przepracowanych miesięcy do podstawy

W sytuacji gdy, w miesiącach z których wynagrodzenie przyjmowane jest do ustalenia podstawy wymiaru zasiłku, ubezpieczony nie osiągnął pełnego wynagrodzenia z przyczyn usprawiedliwionych, przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku:

• nie wlicza się wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował mniej niż połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy;
• przyjmuje się – po uzupełnieniu – wynagrodzenie za miesiące, w których pracownik przepracował co najmniej połowę obowiązującego go w tym miesiącu czasu pracy.

Jeżeli pracownik w każdym miesiącu z przyczyn usprawiedliwionych przepracował mniej niż połowę obowiązującego go czasu pracy, wówczas uwzględnia się wynagrodzenie za wszystkie miesiące, uzupełnione do pełnej wysokości. Podstawę wymiaru zasiłku stanowi wynagrodzenie, które ubezpieczony osiągnąłby, gdyby pracował pełny miesiąc kalendarzowy.

Uzupełnianie zmiennych składników

Jeżeli ubezpieczony nie osiągnął w żadnym miesiącu żadnego wynagrodzenia, wówczas podstawę wymiaru zasiłku będzie stanowiła kwota zmiennych składników wynagrodzenia w przeciętnej miesięcznej wysokości, wypłacona za miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, pracownikom zatrudnionym na takim samym lub podobnym stanowisku pracy u pracodawcy.

Dodatkowe zmienne składniki wynagrodzenia należy uzupełnić, jeśli są one proporcjonalnie zmniejszane za okres niezdolności do pracy. Jeżeli składniki wynagrodzenia są zmniejszane w inny sposób niż proporcjonalnie, wówczas nie należy uzupełniać takiego składnika wynagrodzenia.

Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego za 1 dzień niezdolności do pracy

Wysokość zasiłku chorobowego przysługującego pracownikowi za 1 dzień niezdolności do pracy wynosi zawsze 1/30 część wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru zasiłku.