Umowa użyczenia to umowa nazwana, uregulowana przez art. 710 – 719 Kodeksu cywilnego. Na jej mocy jedna ze stron, tj. użyczający zapewnia drugiej stronie, tj. biorącemu w używanie, bezpłatne używanie umówionej rzeczy przez czas określony lub nieokreślony.
Umowa użyczenia ma bezpłatny charakter. Przedmiotem użyczenia może być zarówno rzecz ruchoma, jak i nieruchomość.
Kodeks cywilny stanowi, iż przedmiot użyczenia nie powinien zostać użyczany lub wynajmowany osobie trzeciej. Jeżeli użyczający zgodzi się na dalsze użyczanie lub najem, w umowie powinien znaleźć się specjalny zapis.
Umowa użyczenia – przedmiot umowy
Przedmiot umowy użyczenia musi zostać wskazany indywidualnie i szczegółowo, tak by nie było niejasności co do tożsamości rzeczy. Warto w umowie określić stan przedmiotu używania, czy posiada jakieś wady lub uszczerbki, gdyż w umowie strony umowy oświadczają, że biorący wziął w użyczenie rzecz kompletną i nadającą się do użytku.
W sytuacji, gdy w umowie brak jest zapisu o sposobie użytkowania przedmiotu, domniema się, że będzie on używany zgodnie z jego przeznaczeniem.
Przedmiotem umowy może być praktycznie każda rzecz, w tym również nieruchomość lub część tej rzeczy.
Umowa użyczenia – okres trwania umowy
Umowa użyczenia może być zawarta na czas określony lub nieokreślony. Jeżeli czas użyczenia został ustalony, należy zawrzeć taki zapis w umowie. W innym wypadku umowa będzie poczytywana jako zawarta na czas nieoznaczony.
Umowa użyczenia – roszczenia przysługujące stronom
W związku z zawartą umową użyczenia, użyczający ma prawo żądać od biorącego w używanie:
- naprawianie szkody za uszkodzenie lub pogorszenie rzeczy przez biorącego w używanie.
Z kolei biorący w używanie może żądać od użyczającego:
- zwrotu nakładów na rzecz, które poczynił w trakcie trwania umowy;
- naprawienie szkody doznanej przez biorącego w używanie wskutek wad posiadanych przez przedmiot umowy.
Wskazane roszczenia przedawniają się z upływem 1 roku od dnia zwrotu rzeczy.
Pokrycie kosztów bieżącego używania rzeczy
Co do zasady koszty eksploatacji użyczonej rzeczy pokrywa biorący w używanie. W umowie można szczegółowo wymienić koszty używania, jakie powinien ponieść biorący w używanie.
Umowa użyczenia – rozwiązanie umowy
W praktyce umowę użyczenia zazwyczaj rozwiązuje się za porozumieniem stron, gdyż z samego jej charakteru wynika, iż jest to umowa „koleżeńska”. Oczywiście w umowie można zawrzeć zapisy regulujące inne metody rozwiązania umowy, np. wskazać okres jej wypowiedzenia przez jedną lub obie ze stron.
Istnieją również okoliczności, które uzasadniają żądanie natychmiastowego zwrotu rzeczy użyczającemu. Są to przypadki kiedy:
- biorący w używanie używa przedmiot umowy sprzecznie z umową z jej właściwością lub sprzecznie z jej przeznaczeniem;
- biorący w używanie powierzył przedmiot umowy osobie trzeciej mimo zakazu znajdującego się w umowie;
- przedmiot umowy stał się potrzebny użyczającemu, a bez niego mógłby ponieść on wysokie straty.
Jeżeli ze zwrotem przedmiotu użyczenia wiąże się poniesienie dodatkowych kosztów, należy zaznaczyć to w umowie.
