Uprawnienia rodzicielskie ojca, jakie przysługują mu w związku z zatrudnieniem na umowie o pracę to m.in.

• urlop okolicznościowy;
• urlop ojcowski;
• urlop rodzicielski
• urlop macierzyński;
• urlop wychowawczy.

Urlop okolicznościowy

Urlop okolicznościowy „świeży przyszły tata” może otrzymać już w czasie ciąży żony. Zgodnie z rozporządzeniem ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. pracownik ma prawo do opieki nad członkiem rodziny maksymalnie do 14 dni w roku kalendarzowym. Za okres zwolnienia przysługuje pracownikowi zasiłek opiekuńczy w wysokości 80 proc. wynagrodzenia zasadniczego.

Natomiast od razu po narodzinach dziecka, z tego tytułu, pracownikowi przysługują dwa dni urlopu okolicznościowego. Czas ten daje pracownikowi prawo do wynagrodzenia, wyliczanego analogicznie jak przy urlopie wypoczynkowym.

Urlop ojcowski

Pracownikowi ojcu przysługuje urlop ojcowski w wymiarze dwóch tygodni. Pracownik otrzymuje go na swój pisemny wniosek, który powinien zostać złożony nie później niż siedem dni przed planowanym rozpoczęciem urlopu. Urlop ojcowski przysługuje pracownikowi do czasu ukończenia przez dziecko 12. miesiąca życia.

Urlop macierzyński

Wbrew mylącej nazwie, do urlopu macierzyńskiego prawo posiadają oboje rodzice. Wymiar urlopu jest uzależniony od liczby urodzonych dzieci w czasie jednego porodu. Może wynosić od 20 do 37 tygodni.

Wymiar urlopu będzie wynosił:

• 20 tygodni w przypadku narodzin jednego dziecka przy jednym porodzie;
• 31 tygodni w przypadku narodzin dwójki dzieci przy jednym porodzie;
• 33 tygodni w przypadku narodzin trójki dzieci przy jednym porodzie;
• 35 tygodni w przypadku narodzin czwórki dzieci przy jednym porodzie;
• 37 tygodni w przypadku narodzin piątki i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Pierwsze 8 tygodni przysługują jedynie matce dzieci, natomiast po tym okresie, w sytuacji, gdy matka wymaga hospitalizacji, ojciec może wykorzystać następną część urlopu. Czas wykorzystanego przez ojca urlopu macierzyńskiego musi odpowiadać okresowi hospitalizacji matki.

Po 14 tygodniach urlopu macierzyńskiego matka może całkowicie zrezygnować z pozostałej części urlopu na rzecz ojca. Urlop macierzyński ojca powinien przypadać bezpośrednio po dniu zakończenia urlopu przez matkę.

Zasadą jest, że łączny wymiar urlopu obojga rodziców z tytułu urlopu macierzyńskiego nie może przewyższać całkowitego wymiaru tego urlopu.

Urlop rodzicielski

Z urlopu rodzicielskiego można skorzystać bezpośrednio po zakończeniu urlopu macierzyńskiego. Jego wymiar to 32 lub 34 tygodnie, w zależności od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie.

Z urlopu rodzicielskiego mają prawo korzystać oboje rodzicie. W sytuacji, kiedy oboje rodziców chce z niego korzystać, łączny czas trwania ich urlopów nie może przekroczyć wyznaczonego okresu (32 lub 34 tygodni). Rodzice mogą skorzystać z urlopu rodzicielskiego w maksymalnie 4 częściach. Pierwszy z tych okresów powinien przypadać bezpośrednio po okresie urlopu macierzyńskiego.

Rodzice mogą wykorzystać ten urlop do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 lat. Dodatkowo 16 tygodni urlopu rodzicielskiego można wykorzystać w innym terminie, który nie przypada bezpośrednio po poprzedniej części urlopu.

Urlop wychowawczy

Urlop wychowawczy może zostać wykorzystany przez obojga rodziców do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 lat. W przypadku dziecka niepełnosprawnego termin wykorzystania dodatkowego urlopu wychowawczego wydłuża się do 18. roku życia.

Aby rodzice mogli udać się na urlop wychowawczy, muszą być pracownikami przez co najmniej sześć miesięcy.

Urlop wychowawczy to maksymalnie 36 miesięcy. Wymiaru urlopu nie może wykorzystać wyłącznie jeden rodzic, okres ten musi zostać podzielony na oboje rodziców. Pełny wymiar urlopu będzie przysługiwał ojcu wyłącznie w sytuacji, gdy matka dziecka nie żyje, lub gdy matka dziecka została ograniczona, lub pozbawiona władzy rodzicielskiej.

W czasie urlopu pracownikowi nie przysługuje prawo do wynagrodzenia. Urlop wychowawczy wlicza się jednak do okresu zatrudnienia.

Warto pamiętać, że ojciec, który chce skorzystać z urlopu wychowawczego, powinien złożyć pisemny wniosek u pracodawcy nie później niż 21 dni przed planowaną datą rozpoczęcia urlopu.

Dni na opiekę

Pracownik, który wychowuje co najmniej jedno dziecko do 14. roku życia, ma prawo do dwóch dni urlopu w ciągu roku kalendarzowego. Wymiar ten nie ulega zwiększeniu w związku z posiadaniem większej liczby dzieci.

Ochrona pracownika-ojca

Pracownik ojciec nie może zostać zwolniony z pracy, w czasie kiedy przebywa na urlopie ojcowskim, macierzyńskim oraz rodzicielskim. Natomiast po zakończeniu ww. urlopów pracodawca musi dopuścić pracownika do pracy.

Pracodawca nie może również, bez zgody pracownika będącego ojcem dziecka do lat 4, zatrudnić go w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w systemie przerywanego czasu pracy oraz nie może delegować go poza stałe miejsce pracy.