Tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie reguluje ustawa – Kodeks spółek handlowych (k.s.h). W sprawach nieuregulowanych w k.s.h. stosuje się przepisy Kodeksu Cywilnego. Najogólniej spółki prawa handlowego możemy podzielić na:
Spółki osobowe
Spółki osobowe nie są osobami prawnymi, ustawa przyznaje im jednak zdolność prawną. Zgodnie z art. 8 k.s.h. mogą we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywane. Spółki osobowe od kapitałowych odróżnia to, że występuje w nich osobista odpowiedzialność wspólników za zobowiązania spółki.
Wspólnicy odpowiadają całym sowim majątkiem, solidarnie ze sobą i spółką. Spółki te powstają w momencie ich wpisu do właściwego im rejestru spółek (co do zasady KRS). Należy pamiętać, że wpis spółki będzie wiążący dopiero po podpisaniu umowy lub statutu spółki przez właścicieli.
Rodzaje spółek osobowych:
Spółka jawna
Zgodnie z art. 22 § 1 k.s.h. jest to każda spółka osobowa, która prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą, ale nie jest inną spółką handlową. Każdy wspólnik spółki jawnej odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem solidarnie z pozostałymi wspólnikami oraz ze spółką.
Umowa spółki powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Ustawa przewiduje także możliwość zawarcia umowy spółki przy wykorzystaniu wzorca umowy. Firma spółki jawnej powinna zawierać nazwiska lub firmy wszystkich wspólników. Może zawierać także nazwisko albo firmę jednego, albo kilku wspólników oraz dodatkowe oznaczenie „spółka jawna”.
Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp. j.”. Osoby, które działały w imieniu spółki po jej zawiązaniu, a przed jej wpisaniem do rejestru, za zobowiązania wynikające z tego działania odpowiadają solidarnie (art. 251 2 k.s.h.).
Spółka partnerska
Przepisy art. 86 k.s.h. definiuje spółkę partnerską jako spółkę osobową, utworzoną przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółka ta może być zawiązana w celu wykonywania więcej niż jednego wolnego zawodu. Chyba że odrębna ustawa stanowi inaczej.
Należy pamiętać, że partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów. Partnerzy za zobowiązania spółki odpowiadają solidarnie, jednakże tylko te, które wiążą się z jej zwykłym funkcjonowaniem. Nie ponoszą natomiast odpowiedzialności za szkody, które są spowodowane działaniem innych partnerów.
Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta na piśmie pod rygorem nieważności. Firma spółki powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera oraz dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy”.
Może także zawierać „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.p.”. Spółka pierwotnie musi się składać z co najmniej dwóch partnerów.
Spółka komandytowa
Spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a odpowiedzialność co najmniej jednego wspólnika (komandytariusza) jest ograniczona (art. 102 k.s.h.).
W odróżnieniu od poprzednich spółek umowa spółki komandytowej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. Firma spółki komandytowej powinna zawierać nazwisko jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowa”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „sp.k.”.
Spółka komandytowo-akcyjna
Spółka osobowa mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem (a 125. k.s.h.). Co do zasady komplementariusz prowadzi sprawy spółki i reprezentuje ją na zewnątrz.
Akcjonariusz nie prowadzi spraw spółki i może ją reprezentować jedynie jako pełnomocnik. W spółce komandytowo-akcyjnej, podobnie jak w spółkach kapitałowych, utworzony jest kapitał zakładowy, którego minimalna wysokość wynosi min. 50 000 złotych.
Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Firma spółki powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.K.A.”.
Spółki kapitałowe
W odróżnieniu od spółek osobowych spółki kapitałowe posiadają osobowość prawną. Charakteryzuje je także zmienny kapitał i skład osobowy. Spółki te mają wyodrębniony majątek spółki od majątków osobistych wspólników (lub akcjonariuszy).
Co do zasady, odpowiedzialność za zobowiązania dotyczy wyłącznie spółki, nie zaś wspólników. Należy podkreślić również, iż prawa i obowiązki wspólników wobec spółki są mocno zróżnicowane, w zależności od ich udziałów oraz nakładu pracy na spółkę. Kształtuje to umowa bądź statut spółki.
Spółka kapitałowa w okresie pomiędzy zawarciem umowy lub jej zawiązaniem, a wpisem do rejestru stanowi spółkę w organizacji. Przepis art. 11 k.s.h. pozwala takiej spółce na nabywanie prawa i zaciąganie zobowiązań. Za zobowiązania zaciągnięte przez spółkę w organizacji odpowiadają solidarnie spółka oraz osoby, które działały w jej imieniu.
Rodzaje spółek kapitałowych:
Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością
Opis niniejszej spółki znajdziemy w art. 151 k.s.h. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wyjątkiem jest zakaz zawiązania spółki przez inną jednoosobową spółkę z o.o.
Wspólnicy spółki są zobowiązani jedynie do świadczeń określonych w umowie spółki. Kapitał zakładowy spółki dzieli się na udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej. Umowa spółki musi zawierać zapis czy wspólnik może mieć tylko jeden, czy więcej udziałów. Jeżeli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, wówczas wszystkie udziały w kapitale zakładowym powinny być równe i niepodzielne. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 5 000 złotych.
Wartość jednego udziału nie może być niższa niż 50 złotych. Umowa spółki z ograniczoną odpowiedzialnością powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego. Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna jednak zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka z ograniczoną odpowiedzialnością”, dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „spółka z o.o.” lub „sp. z o.o.”.
Spółka akcyjna
Spółkę akcyjną zawiązać może jedna albo więcej osób. Spółka akcyjna nie może być zawiązana wyłącznie przez jednoosobową spółkę z o.o. (art. 301 k.s.h). Kapitał zakładowy spółki akcyjnej dzieli się na akcje o równej wartości nominalnej. Zawiązanie spółki akcyjnej następuje z chwilą objęcia wszystkich akcji. Kapitał zakładowy spółki powinien wynosić co najmniej 100 000 złotych.
Wartość nominalna akcji nie może być niższa niż 1 grosz. Zysk dzielony jest proporcjonalnie do wysokości posiadanych udziałów. Statut spółki akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Należy pamiętać, iż z chwilą zawiązania objęcie akcji przez akcjonariuszy powstaje jedynie spółka akcyjna w organizacji. Spółka nabywa osobowość prawną dopiero w chwili wpisania jej do rejestru przedsiębiorców KRS. Firma spółki może być obrana dowolnie, powinna zawierać dodatkowe oznaczenie „spółka akcyjna”, dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.A.”.
- ustawa z dnia 15 września 2000 roku – Kodeks spółek handlowych.
Polecane wzory pism:
