Zastaw jest ograniczonym prawem rzeczowym. Służy do zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności. Może być ustanowiony jedynie na rzeczach ruchomych (wyjątkowo na zwierzętach) oraz na prawach zbywalnych.
W sytuacji, kiedy dłużnik nie wykonał świadczenia względem wierzyciela, wierzyciel ma prawo zaspokoić się z rzeczy (prawa) oddanego w zastaw.
Wierzyciel ma prawo do sprzedaży rzeczy objętej zastawem w trybie egzekucji sądowej i zaspokojenia się z uzyskanej sumy. Wierzyciel ma pierwszeństwo do zaspokojenia się z rzeczy zabezpieczonej zastawem przed innymi wierzycielami.
Zastaw może zostać ustanowiony na podstawie:
- umowy między właścicielem przedmiotu zastawu a wierzycielem. Aby umowa była skuteczna, w chwili podpisania umowy konieczne jest wydanie rzeczy wierzycielowi. W przypadku zastawu na prawie stosuje się odpowiednio przepisy o przeniesieniu prawa. Umowa o ustanowienie zastawu powinna być zawarta na piśmie z datą pewną, chociażby umowa o przeniesienie prawa nie wymagała takiej formy.
- ustawy – powstaje z mocy samego prawa, np. ustawowe prawo zastawu na rzeczach stanowiących przedmiot komisu dla zabezpieczenia roszczeń o prowizję oraz roszczeń o zwrot wydatków i zaliczek udzielonych komitentowi.
Prawo zastawu wygasa z chwilą wygaśnięcia wierzytelności. Wygasa również w sytuacji, gdy przeniesiono wierzytelność z wyłączeniem zastawu. Zastaw wygasa, jeżeli zastawnik zwróci rzecz zastawcy.
