Powództwo o ustalenie stosunku pracy jest narzędziem, które ma pomóc pracownikom w walce z nieuczciwymi pracodawcami. Zgodnie z przepisem art. 22 § 1[2] Kodeksu pracy zastępowanie umów o pracę umowami cywilnoprawnymi przy zachowaniu warunków, jakie spełniać powinien stosunek pracy – jest zakazane.
Jeżeli rodzaj i charakter wykonywanej pracy posiada wszystkie cechy właściwe dla stosunku pracy określonego w Kodeksie pracy, to pracownik ma prawo wnieść pozew o ustalenie stosunku pracy.
Cechy stosunku pracy opisane zostały w art. 22 §1 k.p. Wskazany przepis stanowi, że „przez nawiązanie stosunku pracy pracownik zobowiązuje się do wykonywania pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie wyznaczonym przez pracodawcę, a pracodawca – do zatrudniania pracownika za wynagrodzeniem”.
Przepis art. 22 § 1[2] k.p. stwierdza jednoznacznie, że nie jest dopuszczalne zastąpienie umowy o pracę umową cywilnoprawną przy zachowaniu warunków wykonywania pracy, określonych w art. 22 §1 k.p.
Przy ustalaniu rodzaju stosunku pracy nie ma znaczenia, jak nazwana jest umowa o wykonywanie pracy. Nie jest ważny tytuł, ale treść ustaleń stron w umowie.
Podmioty uprawnione do wniesienia pozwu:
- osoby, które były stroną stosunku pracy na umowie cywilnoprawnej;
- Inspektor Pracy – tutaj możemy zgłosić się do inspektoratu jako tzw. osoba życzliwa. Zminimalizujemy późniejsze ryzyko mobbingu.
- inne osoby, które wykażą swój interes prawny. Np. mogą to być krewni zmarłego pracownika
Pozew o ustalenie stosunku pracy – elementy pisma
Określenie sądu i wskazanie wydziału
Sprawy z zakresu prawa pracy rozpatrują wyłącznie sądy pracy. Sądy pracy stanowią odrębne jednostki organizacyjne sądów rejonowych lub sądów okręgowych. Pomimo że są to odrębne jednostki organizacyjne, to funkcjonują jako wydziały w poszczególnych sądach.
Pozew powinien skierowany do sądu właściwego ze względu na miejsce zamieszkania powoda, miejsce wykonywania pracy albo miejsce położenia zakładu pracy. Właściwość miejscowa ustalona jest na podstawie treści art. 461 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego.
Określenie stron postępowania
Wnoszący pozew – Powód musi wskazać swoje dane, które w sposób jednoznaczny pozwolą sądowi go zidentyfikować, tj. swoje imię i nazwisko, adres zamieszkania oraz swój numer PESEL lub NIP.
W piśmie należy wskazać także dane Pozwanego (pracodawcy) – jego imię i nazwisko i nazwę lub przy osobach prawnych samą nazwę firmy, adres siedziby przedsiębiorstwa. Co więcej, w niezbędne jest również wskazanie NIP oraz numeru KRS (jeżeli posiada).
Wartość przedmiotu sporu
Zgodnie z art. 23[1] k.p.c. w sprawach o roszczenia pracowników dotyczące nawiązania, istnienia lub rozwiązania stosunku pracy wartość przedmiotu sporu stanowi, że przy umowach na czas określony – suma wynagrodzenia za pracę za okres sporny, lecz nie więcej niż za rok, a przy umowach na czas nieokreślony – za okres jednego roku.
Norma ta będzie miała swoje zastosowanie również przy pozwie o ustalenie stosunku pracy. W.p.s. obliczamy, mnożąc wynagrodzenie brutto wynikające z umów cywilnoprawnych i mnożymy je razy 12 (miesięcy).
Opłata od pozwu
Sprawy z zakresu prawa pracy są zwolnione z opłat sądowych.
Określenie rodzaju pisma
W petitum pisma należy określić jego rodzaj. Pomimo iż prawo procesowe wprost tego nie wymaga, to doktryna oraz judykatura stoi na stanowisku, iż pismo kierowane do sądu powinno być odpowiednio zatytułowane. W tytule należy zaznaczyć, że jest to pozew w sprawie o ustalenie istnienia stosunku pracy.
Treść pisma
W treści pozwu należy wnosić o ustalenie stosunku pracy. Można przy tym domagać się również wyrównania wynagrodzenia; doliczenia dodatku za przepracowane nadgodziny; wypłacenie premii; oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy.
