Jak zamienić prace społeczne na grzywnę? To pytanie, które zadaje wielu skazanych karą ograniczenia wolności w formie prac społecznych. Należy wiedzieć więc, że nie da się zamienić takiej formy odbywania orzeczonej kary ograniczenia wolności na jednorazową karę pieniężną, czyli grzywnę. Można natomiast wnioskować o zmianę prac społecznych na potrącenia z wynagrodzenia. Jak przygotować wniosek w takiej sprawie?
Kodeks karny a przewidywane formy kary dla skazanych
Zgodnie z przepisami kodeksu karnego, istnieje kilka rodzajów kar, które można wymienić w hierarchii od najłagodniejszej do najsurowszej. Są to następujące sankcje:
- grzywna,
- kara ograniczenia wolności,
- kara pozbawienia wolności,
- kara 25 lat pozbawienia wolności,
- kara dożywotniego pozbawienia wolności.
Jeśli chodzi o karę ograniczenia wolności, sąd może wymierzyć ją skazanemu w jednej z dwóch form. Opisuje je treść. art. 34 KK, w brzmieniu:
§ 1. Jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, kara ograniczenia wolności trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata; wymierza się ją w miesiącach i latach.
§ 1a. Kara ograniczenia wolności polega na:
1)obowiązku wykonywania nieodpłatnej, kontrolowanej pracy na cele społeczne;
4)potrąceniu od 10% do 25% wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.
§ 1b. Obowiązki i potrącenie, o których mowa w § 1a, orzeka się łącznie lub osobno.
Przepisy te mówią również o tym, jak przebiega kara ograniczenia wolności. Odbywając taką karę, skazany nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu i ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.
Sąd może nałożyć na niego również inne obowiązki, jak na przykład:
- obowiązek przeproszenia pokrzywdzonego,
- obowiązek wykonywania ciążącego na nim obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
- obowiązek wykonywania pracy zarobkowej,
- obowiązek nauki lub przygotowania się do zawodu,
- nakaz powstrzymania się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
- obowiązek poddania się terapii uzależnień,
- obowiązek uczestnictwa w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
- nakaz powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
- nakaz powstrzymania się od kontaktowania się z pokrzywdzonym,
- nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym.
Zamiana kary prac społecznych na potrącenia z wynagrodzenia
Jak zostało wspomniane, na skazanego może zostać nałożona kara ograniczenia wolności w jednej z dwóch form:
- obowiązku wykonywania nieodpłatnej pracy na cele społeczne,
- potrąceniach od 10% do 25% z wynagrodzenia za pracę w stosunku miesięcznym na cel społeczny wskazany przez sąd.
Zgodnie z jego treścią, sąd może zmienić formę obowiązku wykonywania prac społecznych na potrącenia z wynagrodzenia, przyjmując przy tym, że 20 godzin prac społecznych to 10% wynagrodzenia za pracę. Zamiany można dokonać tylko wtedy, kiedy orzeczona kara prac społecznych nie przekracza 40 godzin miesięcznie.
Warto podkreślić również, że sąd nie orzeka zamiany prac społecznych na potrącenia z wynagrodzenia z urzędu. Skazany, który uzna, że takie rozwiązanie będzie dla niego korzystniejsze – na przykład dlatego, że zwiększy jego możliwość zarobkowania – może wnieść do sądu wniosek o zamianę prac społecznych na karę pieniężną, czyli potrącenia, o ile:
- spełnia warunki określone w przepisach,
- może uzasadnić taką zmianę ważnymi przyczynami.
Kiedy możliwa jest zamiana prac społecznych na potrącenia?
Wniosek o zamianę prac społecznych na potrącenie z wynagrodzenia może złożyć do sądu rejonowego (w którego okręgu kara ograniczenia wolności jest lub ma być wykonywana):
- skazany,
- obrońca,
- prokurator,
- sądowy kurator zawodowy.
Wniosek o zmianę formy wykonywania kary ograniczenia wolności jest bezpłatny. Sąd rozpoznaje go natomiast na posiedzeniu, nie na rozprawie, czyli bez udziału stron.
Po pierwsze, skazany powinien być zatrudniony na podstawie umowy o pracę. Sąd nie uwzględni wniosku, jeśli skazany będzie zatrudniony bez umowy lub na podstawie umowy cywilnoprawnej, na przykład umowy o dzieło czy umowy zlecenia.
Po drugie, skazany musi dobrze uzasadnić swój wniosek, ponieważ zmiana formy odbywania kary ograniczenia wolności jest możliwa tylko w szczególnie uzasadnionych przypadkach.
Będą to sytuacje, które sprawiają, że wykonywanie kary ograniczenia w postaci, jaka została pierwotnie wymierzona jest niemożliwie lub znacznie utrudnione – i nie mogą to być okoliczności przez skazanego zawinione.
Przykładowo, wniosek o zamianę prac społecznych na karę grzywny (potrąceń) skazany może uzasadnić:
- swoją trudną sytuacją materialną,
- koniecznością utrzymywania żony, dzieci,
- chęcią uregulowania swoich zobowiązań finansowych,
- trudnościami z pozyskaniem stałej pracy podczas wykonywania kary prac społecznych.
Warto pamiętać, że od negatywnej decyzji sądu w sprawie zamiany kary prac społecznych na potrącenia wnioskodawcy przysługuje odwołanie.
Jak wygląda kara potrąceń z wynagrodzenia?
Zgodnie z przepisami kodeksu karnego, potrącenie wynagrodzenia za pracę może być orzeczone wobec osoby zatrudnionej na konkretny okres, w trakcie którego skazany nie może bez zgody sądu rozwiązać stosunku pracy.
Tryb postępowania w przypadku orzeczenia takiej formy kary ograniczenia wolności reguluje art. 59 Kodeksu karnego wykonawczego. Jego najważniejsze zapisy mówią o tym, że jeżeli w stosunku do skazanego orzeczono potrącenia określonej części wynagrodzenia za pracę, to sąd przesyła odpis swojego orzeczenia zakładowi pracy skazanego i podaje w nim:
- na czyją rzecz mają być dokonywane potrącenia,
- dokąd powinny być wpłacane potrącenia,
- z jakich składników wynagrodzenia za pracę i w jaki sposób należy dokonywać potrąceń.
Pracodawca, który wypłaca wynagrodzenie skazanemu, potrąca określoną w orzeczeniu sądowym część wynagrodzenia i bezzwłocznie przekazuje potrąconą kwotę na cel wskazany przez sąd.
Kilka słów podsumowujących
Czym jest kara ograniczenia wolności? kara ograniczenia wolności polega na tym, że skazany może odbywać ją na dwa sposoby:
- wykonywanie nieodpłatnej i kontrolowanej pracy na cele społeczne, tzw. odróbka,
- bądź jako comiesięczne potrącenia z pensji w wysokości od 10 do 25% otrzymywanego wynagrodzenia.
*tutaj liczy się decyzja sądu.
Zatem skazany na zastępczą karę pozbawienia wolności w postaci grzywny może wnioskować z powrotem o przywrócenie prac społecznych, jeśli zmieniła się jego sytuacja rodzinna/finansowa/życiowa.
