Jak napisać wniosek, w którym poprosimy o zamianę kary pozbawienia wolności na prace społeczne? Zastępcza kara pozbawienia wolności może zostać zarządzona względem skazanego, który uchyla się od wpłacenia zasądzonej wcześniej grzywny lub wykonania kary ograniczenia wolności (np. prac społecznych).
Pobyt w więzieniu nie jest jednak w opisywanej sytuacji nieodwołalny, gdyż prawo przewiduje procedury umożliwiające uchronienie swojej wolności, wykonując prace społeczne. Jak zatem napisać skuteczny wniosek o zamianę kary pozbawienia wolności na prace społeczne?
Niezapłacona grzywna a zastępcza kara pozbawienia wolności
Na uiszczenie orzeczonej przez sąd kary grzywny skazany ma 30 dni. W sytuacji, gdy zaniecha tego obowiązku, świadczenie pieniężne ściągane jest w drodze egzekucji.
Dopiero bezskuteczna egzekucja grzywny, nieprzekraczającej 120 stawek dziennych, stanowi przesłankę do zamiany kary grzywny na prace społecznie użyteczne. Ta następuje według przelicznika, zgodnie z którym dwie stawki dzienne grzywny są równoważne jednemu dniu pozbawienia wolności.
Jeżeli jednak skazany oświadczy na piśmie, że nie wyraża zgody na podjęcie prac społecznych, w ramach zrekompensowania grzywny, lub zamiana ta jest niemożliwa albo bezcelowa, to sąd może zarządzić zastosowanie zastępczej kary pozbawienia wolności.
Jeżeli natomiast ustawa nie przewiduje za omawiane przestępstwo pobytu w więzieniu, to maksymalny wymiar zastępczej kary pozbawienia wolności wynosi 6 miesięcy.
Nieodbyta kara ograniczenia wolności a zastępcza kara pozbawienia wolności
Kara ograniczenia wolności może przyjmować dwojaką formę:
- nieodpłatnej i kontrolowanej pracy postrzeganej jako użyteczna społecznie;
- pobieranych przez określony czas potrąceń z miesięcznej pensji skazanego – od 10% do 25% – na wybrany przez sąd cel społeczny.
Dodatkowo wiąże się ona z podleganiem określonemu rygorowi, tj. w czasie jej odbywania skazany:
- nie może opuszczać miejsca zamieszkania bez zgody sądu;
- ma obowiązek udzielania sądowi oraz kuratorowi wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary;
- w przypadku potrącania wynagrodzenia – nie może, bez zgody sądu, rozwiązać stosunku pracy.
Kurator skazanego może złożyć wniosek o orzeczenie zastępczej kary pozbawienia wolności nie tylko w sytuacji, gdy skazany odmawia wykonywania przewidzianych prac społecznych lub nie stawia się w miejscu pracy w wyznaczonym terminie, lecz także, jeśli nie wywiązuje się ze swoich obowiązków rzetelne lub sprzeniewierza się wspominanemu wcześniej rygorowi.
Jeżeli ustawa nie przewiduje za dane przestępstwo kary więzienia, górna granica zastępczej kary pozbawienia wolności nie może przekroczyć 6 miesięcy.
Jak uniknąć odbycia kary pozbawienia wolności?
Najszybszym sposobem na uniknięcie zastępczej kary pozbawienia wolności z powodu niespłaconej grzywny jest uregulowanie zadłużenia. Zgodnie z art. 47 kodeksu karnego wykonawczego skazany może w każdej chwili zwolnić się od obowiązku zastępczej kary prac społecznie użytecznych lub pozbawienia wolności, jeżeli uiści zasądzone świadczenie pieniężne.
Na złożenie zażalenia skazanemu przysługuje 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia. Jeśli podejmie takie działanie, akta sprawy przesłane zostaną do sądu II instancji, który zweryfikuje zasadność orzeczenia o zastosowaniu zastępczej kary pozbawienia wolności.
Skazany na zastępczą karę pozbawienia wolności (w obu omawianych w tym artykule przypadkach) może też wystąpić z wnioskiem o wstrzymanie wykonania kary zastępczej i przywrócenie prac społecznych.
Zgodnie z treścią art. 65 kodeksu karnego wykonawczego: „Sąd może w każdym czasie wstrzymać wykonanie zastępczej kary pozbawienia wolności w wypadku, gdy skazany oświadczy na piśmie, że podejmie odbywanie kary ograniczenia wolności i podda się rygorom z nią związanym; wstrzymanie następuje do czasu wykonania orzeczonej kary ograniczenia wolności”.
Jak napisać wniosek o zamianę kary pozbawienia wolności na prace społeczne?
We wniosku o zamianę kary pozbawienia wolności na prace społeczne należy przede wszystkim wyrazić skruchę spowodowaną wcześniejszym zaniechaniem. W piśmie należy również zadeklarować wykonanie prac społecznych i poddanie się rygorowi związanemu z karą ograniczenia wolności.
W uzasadnieniu dokumentu warto powołać się na szczególne okoliczności, np. fakt bycia jedynym żywicielem rodziny, obowiązek opieki nad chorym lub niepełnosprawnym krewnym, sprawowanie opieki nad nieletnim dzieckiem czy niebezpieczeństwo utraty pracy.
W tym miejscu należy zaznaczyć, że decyzja sądu o wstrzymaniu wykonania zastępczej kary pozbawienia wolności ma charakter fakultatywny, co oznacza, iż samo złożenie pisemnego oświadczenia niczego nie gwarantuje.
Tym bardziej warto więc postarać się, by argumenty podane we wniosku były jak najbardziej przekonujące, a skrucha jawiła się jako autentyczna. Nie można też zapominać, iż omawiany wniosek można złożyć tylko raz.
Podsumowanie
Nieodbycie przez skazanego kary ograniczenia wolności (np. niewykonanie prac pożytecznych społecznie) lub bezskuteczna egzekucja grzywny mogą być przesłankami do zarządzenia przez sąd zastosowania zastępczej kary pozbawienia wolności.
Decyzja ta może zostać wstrzyma, jeżeli skazany wystąpi z wnioskiem o zamianę kary pozbawienia wolności na prace społeczne lub – w zasądzonej przypadku grzywny – spłaci zadłużenie.
