Żaden rodzic nie może zrzec się swoich praw do dziecka, ale ma możliwość złożenia wniosku do sądu, aby takie prawa zostały mu odebrane.
Oświadczenie o zrzeczeniu się praw do dziecka składa się zatem przed sądem. To, czy będzie ono skuteczne, zależy od zaistnienia przesłanek przemawiających za odebraniem rodzicowi praw rodzicielskich.
Wzór oświadczenia o zrzeczeniu się praw do dziecka znajduje zastosowanie między innymi w przypadku długotrwałej nieobecności, braku zainteresowania losem dziecka, uchylaniem się od obowiązku alimentacyjnego, popełnianiem przez rodzica przestępstw czy nadużywaniem alkoholu lub narkotyków.
Jeśli sąd stwierdzi, ze odebranie rodzicowi praw do dziecka leży w interesie małoletniego, zaakceptuje takie oświadczenie.
Szczególną sytuację stanowi natomiast oświadczenie o zrzeczeniu się praw do dziecka złożone tuż po porodzie. Taki dokument sporządza matka, która chce ułatwić procedurę adopcyjną noworodka.
