W przypadku złej sytuacji materialnej strona może ubiegać się o zwolnienie od ponoszenia opłat sądowych. Aby to uczynić, należy złożyć wniosek o zwolnienie od kosztów sądowych. W tym celu trzeba wypełnić odpowiedni formularz oświadczenia o stanie rodzinnym majątku, dochodach i źródła utrzymania osoby fizycznej.
Co do zasady zwolnienie od kosztów sądowych przysługuje każdemu, kto wykaże, że nie jest się w stanie ponieść kosztów bez uszczerbku utrzymania koniecznego dla siebie i rodziny.
Wniosek o zwolnienie od kosztów można złożyć wraz z pozwem bądź w trakcie rozprawy – ustnie do protokołu. Jednakże w sytuacji, kiedy wniosek zostanie złożony wraz z pozwem, nie ma konieczności uiszczania opłaty sądowej.
Jeśli sąd będzie miał wątpliwości co do sytuacji finansowej wnioskującego, może zarządzić dochodzenie. Jego celem będzie wykazanie faktycznej sytuacji materialnej. W przypadku uznania przez sąd, że wnioskodawca świadomie podał nieprawdziwe okoliczności, wówczas na wnioskującego zostanie nałożona grzywna w wysokości do 1 tys. zł.
Określenie sądu i wskazanie wydziału
Wniosek należy kierować do sądu rozpatrującego sprawę pierwotną, czyli tą, w której chcemy być zwolnieni od kosztów sądowych.
Określenie stron postępowania
Należy wskazać strony postępowania, jednakże w piśmie, które nie inicjuje danej sprawy, nie ma potrzeby wskazywania miejsca zamieszkania ani numeru PESEL stron, gdyż dane te znajdują się już w aktach sprawy.
Wskazanie sygnatury sprawy
Należy wskazać sygnaturę sprawy pierwotnej, w ramach której składamy wniosek o zwolnienie od kosztów.
Określenie rodzaju pisma
W nagłówku należy określić rodzaj pisma. Pomimo że prawo procesowe wprost tego nie wymaga, to doktryna oraz judykatura stoi na stanowisku, iż petitum każdego pisma procesowego winno być prawidłowo określone.
