Kodeks cywilny wprowadza zasadę odpowiedzialności sprzedawcy względem kupującego z tytułu rękojmi za wady fizyczne oraz prawne rzeczy nabytej. Rękojmia przy tym nie stanowi samodzielnej podstawy odpowiedzialności sprzedawcy względem kupującego. Będzie ona realizowana jedynie w razie zaistnienia przesłanek odpowiedzialności określonych w art. art. 556[1], 556[2], art. 556[3] oraz 559 k.c.

Niezgodności rzeczy sprzedanej z umową, a rękojmia za wady rzeczy

Wada fizyczna rzeczy może polegać na niezgodności rzeczy sprzedanej z umową. Zgodnie z art. 5561 k.c. rzecz sprzedana jest niezgodna z umową, jeżeli:

• Nie ma właściwości, które rzecz tego rodzaju powinna mieć ze względu na cel w umowie oznaczony albo wynikający z okoliczności lub przeznaczenia.
• Nie ma właściwości, o których istnieniu sprzedawca zapewnił kupującego, w tym przedstawiając próbkę lub wzór.
• Nie nadaje się do celu, o którym kupujący poinformował sprzedawcę przy zawarciu umowy, a sprzedawca nie zgłosił zastrzeżenia co do takiego jej przeznaczenia.
• Została kupującemu wydana w stanie niezupełnym.

Wada prawna, a rękojmia za wady rzeczy

Z kolei wada prawna powstaje kiedy kupiony przez konsumenta towar jest własnością osoby trzeciej. Jest obciążony prawem osoby trzeciej bądź cechuje się ograniczeniami w korzystaniu lub rozporządzaniu nim w wyniku decyzji lub orzeczenia właściwego organu.

Odpowiedzialność sprzedawcy

Należy pamiętać, że odpowiedzialność sprzedawcy z tytułu rękojmi za wady rzeczy ma charakter odpowiedzialności ustawowej. Powstaje ona z mocy samego prawa w razie wydania kupującemu przez sprzedawcę w wykonaniu umowy sprzedaży rzeczy dotkniętej wadą fizyczną bądź wadą prawną. Dodatkowo odpowiedzialność z tytułu rękojmi jest oparta na zasadzie ryzyka. Oznacza to, że sprzedawca, chcąc uniknąć odpowiedzialności, nie może powoływać się na brak swojej winy w wydaniu rzeczy dotkniętej wadą fizyczną bądź prawną.

Rękojmia za wady rzeczy – jak długo?

Sprzedawca odpowiada z tytułu rękojmi, jeżeli wada fizyczna lub prawna zostanie stwierdzona przed upływem lat dwóch. Natomiast w przypadku wad nieruchomości – przed upływem pięciu lat od dnia wydania rzeczy kupującemu (art. 568 k.c.). Jeżeli zakupu dokonał konsument, a przedmiotem sprzedaży jest rzecz ruchoma używana, odpowiedzialność sprzedawcy może zostać ograniczona, nie mniej jednak niż do roku. Żądanie usunięcia wady lub wymiany rzeczy na taką wolną od wad przedawnia się z upływem roku, licząc od dnia stwierdzenia wady. Jeżeli jednak kupującym jest konsument, bieg terminu przedawnienia nie może zakończyć się przed upływem dwóch lat. Dodatkowo, w sytuacji w której kupującym jest konsument, a wada fizyczna została stwierdzona przed upływem roku od dnia wydania rzeczy sprzedanej, domniemywa się, że wada istniała już w chwili zakupu rzeczy.

Sprzedawca jest zwolniony od odpowiedzialności z tytułu rękojmi, jeżeli kupujący wiedział o wadzie w chwili zawarcia umowy

W przypadku jeżeli kupujący dowiedział się o wadzie rzeczy ma on prawo do żądania obniżenia ceny. Może także odstąpić od umowy, chyba że sprzedawca niezwłocznie i bez nadmiernych niedogodności dla kupującego wymieni rzecz wadliwą na wolną od wad albo wadę usunie. Sprzedający ma prawo do naprawienia wady bez odstąpienia do umowy, o ile rzecz nie była wcześniej wymieniona lub naprawiana przez sprzedawcę albo sprzedawca nie uczynił zadość obowiązkowi wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady.

Sprzedawca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego

Z kolei sprzedawca może odmówić zadośćuczynienia żądaniu kupującego, jeżeli doprowadzenie do zgodności z umową rzeczy wadliwej w sposób wybrany przez kupującego jest niemożliwe albo w porównaniu z innym możliwym sposobem doprowadzenia do zgodności z umową wymagałoby nadmiernych kosztów. Jeżeli kupującym jest przedsiębiorcą, sprzedawca może odmówić wymiany rzeczy na wolną od wad lub usunięcia wady także wtedy, gdy koszty zadośćuczynienia temu obowiązkowi przewyższają cenę rzeczy sprzedanej. Należy pamiętać, że wszelkie usuwanie wad rzeczy lub ich wymiana obciążają zawsze i bez wyjątków sprzedającego, przy tym sprzedający nie ma prawa przerzucać tej odpowiedzialności na kupującego.

Według przepisów kodeksu cywilnego strony mogą w zawieranej umowie ustalać dowolnie wszelkie zapisy i następnie je modyfikować, stąd też odpowiedzialność z tytułu rękojmi można rozszerzyć, ograniczyć lub nawet wyłączyć. Podkreślić jednak należy, że wyłączenie lub ograniczenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi jest bezskuteczne, jeżeli sprzedawca podstępnie zataił wadę przed kupującym. Co więcej modyfikowanie albo wyłączenie odpowiedzialności z tytułu rękojmi nie jest możliwe w przypadku umów, w których kupującym jest konsument.