Jak napisać umowę o podział majątku wspólnego małżonków? Ustanie wspólności majątkowej wiąże się z koniecznością dokonania podziału majątku wspólnego. Wspólny majątek może zostać podzielony na mocy orzeczenia sądu lub na mocy umowy zawartej pomiędzy byłymi małżonkami.
Umowa o podział majątku wspólnego może zostać zawarta dopiero po zniesieniu wspólności ustawowej (po rozwodzie/separacji) lub w trakcie trwania małżeństwa, ale po ustaniu wspólności majątkowej, czyli po ustanowieniu rozdzielności majątkowej.
Ugoda w sprawie majątku wspólnego
Jeśli pomiędzy małżonkami po zniesieniu wspólności ustawowej zostaje zawarta ugoda – podział majątku może objąć cały ten majątek lub jedynie jego określoną część. Strony mają prawo zadecydować, czy przedmiotem umownego podziału będzie cały majątek wspólny, czy tylko niektóre jego składniki.
Zupełnie inaczej wygląda sądowy podział majątku wspólnego. W tym przypadku podziałowi zawsze podlega cały majątek. Podział częściowy może nastąpić tylko z ważnych powodów.
Jaką formę przyjmuje umowny podział majątku wspólnego?
Zasadniczo, wspólne oświadczenie o podziale majątku może przyjmować dowolną formę, nawet ustnego porozumienia. Kiedy jednak przedmiotem podziału jest nieruchomość, ugodę należy zawrzeć w formie aktu notarialnego.
Forma aktu notarialnego lub forma pisemna z notarialnie poświadczonymi podpisami będzie wymagana również w przypadku, gdy do dzielonego majątku wspólnego należy przedsiębiorstwo.
Poza tym umowa może wymagać formy szczególnej w innych przypadkach, wyliczonych w przepisach Kodeksu cywilnego, na przykład, gdy przedmiotem umowy jest prawo użytkowania wieczystego.
Rodzaje podziałów
Wykorzystując wzór umowy o polubowny podział majątku wspólnego, małżonkowie mogą porozumieć się co do różnych istotnych kwestii, dotyczących losów poszczególnych elementów ich majątku wspólnego. Mają prawo określić komu z nich i w jakim zakresie przypadnie dany składnik majątku.
Mogą zdecydować również o charakterze podziału, wybierając jedną z trzech opcji:
- podział w naturze, czyli fizyczny podział składników majątku, przekazanie ich jednemu z małżonków,
- podział ze spłatą, czyli przyznanie poszczególnych składników majątku lub nawet całego majątku jednemu z małżonków z jednoczesnym zobowiązaniem go do dokonania spłaty drugiego małżonka,
- podział cywilny, czyli sprzedaż składników majątku wspólnego i podzielenie uzyskanej w tej sposób gotówki pomiędzy małżonków.
Ile kosztuje umowny podział majątku wspólnego?
Jeśli umowny podział majątku wspólnego nie dotyczy nieruchomości, jest zasadniczo bezpłatny. Strony mogą zawrzeć bowiem zwykłą umowę w formie pisemnej, która w precyzyjny sposób ustali warunki podziału poszczególnych składników majątku.
Ze względu na brak kosztów, a także szybkość i prostotę takiego rozwiązania, umowa polubownego podziału majątku wspólnego to najczęściej rekomendowany sposób dokonania podziału majątku małżonków.
Dzięki zawarciu porozumienia strony unikają procesu sądowego, który jest kosztowny, zajmuje wiele czasu, wiąże się z nerwami i stresem oraz często skutkuje dodatkowym pogorszeniem relacji między byłymi małżonkami.
Jeśli więc strony są w stanie dogadać się bez udziału sądu i zgodnie podzielić skład majątku wspólnego, umowa o podział majątku wspólnego w czasie trwania wspólności stanowi dla nich najlepsze rozwiązanie.
Ciekawostka: możliwa jest nawet sytuacja, w której strony dokonały jedynie częściowego podziału majątku wspólnego, a uzupełniający podział majątku zostanie dokonany w późniejszym terminie, np. przy ostatecznym podziale majątku wspólnego.
Jakie elementy musi zawierać umowa o podział majątku wspólnego?
Umowa o podział majątku wspólnego byłych małżonków powinna mieć charakter jak najbardziej profesjonalny i szczegółowo odnosić się do ustaleń, jakie poczyniły strony przed zawarciem ugody.
Niezbędne elementy takiego dokumentu to między innymi:
- oznaczenie daty i miejsca,
- oznaczenie stron – w tym wszystkie ważne dane osobowe jak imię, nazwisko, numer PESEL, numer dowodu osobistego,
- oznaczenie wielkości udziału w majątku wspólnym,
- wyliczenie składników majątku wspólnego wraz ze wskazaniem ich wartości,
- określenie wysokości nakładów dokonywanych przez małżonków,
- ustalenie, które przedmioty majątkowe trafią do poszczególnych małżonków,
- ustalenie wysokości ewentualnych dopłat w celu wyrównania udziałów wraz z terminem ich uiszczenia,
- ustalenie zabezpieczenia spłaty, na przykład poręczenia, hipoteki,
- podpisy małżonków.
Jak podzielić majątek w trakcie trwania małżeństwa?
Jak zostało wspomniane, ugodę w sprawie podziału majątku wspólnego można zawrzeć dopiero po zniesieniu ustawowej wspólności majątkowej i żaden z małżonków nie może wcześniej żądać podziału majątku wspólnego.
Jest jednak jeden wyjątek od tej zasady – zawarcie umowy o rozdzielności majątkowej małżeńskiej w trakcie trwania małżeństwa. Tak zwaną intercyzę zawiera się u notariusza i można zrobić to w dowolnym momencie.
Rozdzielność majątkowa może zostać ustanowiona również przez sąd, w uzasadnionych przypadkach. Wniosek małżonka do sądu rejonowego może wpłynąć na przykład w sytuacji, kiedy drugi z małżonków trwoni majątek wspólny – przegrywa pieniądze, zapożycza się, popada w alkoholizm, prowadzi rozrzutny tryb życia.
Gdy zostanie zawarta umowa o rozdzielności majątkowej małżeńskiej lub gdy sąd ustanowi rozdzielność majątkową w swoim orzeczeniu, możliwe stanie się podzielenie majątku wspólnego na mocy umowy zawartej w zwykłej formie pisemnej.
Jak doprowadzić do sądowego podziału majątku wspólnego?
Aby doprowadzić do sądowego podziału majątku wspólnego, należy wystąpić do sądu z odpowiednim wnioskiem o podział majątku po rozwodzie. Ten powinien zostać poprzedzony przedsądowym wezwaniem do podziału majątku wspólnego, czyli pismem, które przesyła się małżonkowi.
Jeśli strony nie są w stanie porozumieć się co do podziału majątku, sprawa zakończy się w sądzie. Warto jednak unikać takiego rozwiązania, ponieważ:
- postępowanie sądowe jest kosztowne, a koszty te pokryć muszą obie strony postępowania,
- postępowanie sądowe jest długotrwałe – na pierwszą rozprawę często czeka się kilka, kilkanaście miesięcy, a cały podział może zająć nawet kilka lat.
