Rządowy Projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw przewiduje wprowadzenie do ustawy nowego działu poświęconego umowom o dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej. Oznacza to z całą pewnością nowe obowiązki dla przedsiębiorców. Jak po wprowadzeniu nowelizacji będą wyglądały usługi cyfrowe w sferze konsumenckiej? O tym poniżej.

Usługi cyfrowe – nowa instytucja konsumencka

Tematyka umów o dostarczanie treści cyfrowych lub usług cyfrowych znalazła się w nowo utworzonym Rozdziale 5b ustawy. Mimo iż projekt na tym etapie tego nie wyjaśnia, to na wstępie należy zdefiniować pojęcie „usługi cyfrowej”. Jest to usługa świadczona drogą elektroniczną poprzez sieć telekomunikacyjną z wykorzystaniem technologii informacyjnej, której świadczenie jest zautomatyzowane i która wymaga niewielkiego wkładu ludzkiego w jej świadczenie.

Do usług cyfrowych możemy zaliczyć w szczególności:

• produkty w formie cyfrowej łącznie z oprogramowaniem, jego modyfikacjami i nowszymi wersjami;
• usługi umożliwiające lub wspomagające obecność przedsiębiorstw lub osób w sieci elektronicznej;
• usługi generowane automatycznie przez komputer i przesyłane poprzez sieć w odpowiedzi na określone dane wprowadzone przez usługobiorcę;
• odpłatne przekazywanie prawa do wystawiania na aukcji towaru lub usługi za pośrednictwem witryny internetowej działającej jako rynek on-line, na którym potencjalni kupcy przedstawiają swoje oferty przy wykorzystaniu automatycznych procedur oraz na którym strony są informowane o dokonaniu sprzedaży za pomocą poczty elektronicznej;
• pakiety usług internetowych oferujących dostęp do informacji, w których aspekty telekomunikacyjne mają charakter pomocniczy.

Usługę cyfrową można świadczyć nie tylko za pośrednictwem Internetu, ale również urządzeń mobilnych czy telewizji cyfrowej lub satelitarnej. 

Dostarczenie usługi cyfrowej

Przepisy art. 43h ustawy zajmując się problematyką dostarczenia usług, w szczególności momentu, kiedy usługa cyfrowa powinna zostać dokonana, wezwania do wykonania usługi oraz możliwości odstąpienia od umowy. Zgodnie z przepisem przedsiębiorca będzie miał obowiązek dostarczenia konsumentowi treści cyfrowej lub usługi cyfrowej niezwłocznie po zawarciu umowy, chyba że strony postanowią inaczej.

Treść cyfrową uważa się za dostarczoną w chwili, gdy treść cyfrowa lub środek, który pozwala na uzyskanie dostępu do treści cyfrowej lub na pobranie treści cyfrowej, zostały udostępnione konsumentowi lub fizycznemu lub wirtualnemu urządzeniu, które konsument wybrał samodzielnie w tym celu, lub gdy konsument lub takie urządzenie, uzyskali do niej dostęp.

Z kolei usługę cyfrową uważa się za dostarczoną w chwili, gdy konsument lub fizyczne lub wirtualne urządzenie, które konsument wybrał samodzielnie w tym celu, uzyskali dostęp do tej usługi cyfrowej.

W sytuacji gdy przedsiębiorca nie dostarczy treści cyfrowej lub usługi cyfrowej, konsument będzie miał prawo wezwać go do ich dostarczenia. Jeżeli przedsiębiorca nie dostarczy przedmiotowych usług niezwłocznie lub w dodatkowym, wyraźnie uzgodnionym przez strony terminie, konsument może odstąpić od umowy.

Konsument będzie miał prawo odstąpić od umowy bez wzywania do dostarczenia treści cyfrowej lub usługi cyfrowej, jeżeli:

• przedsiębiorca oświadczył lub z okoliczności wyraźnie wynika, że nie dostarczy treści cyfrowej lub usługi cyfrowej, lub
• konsument i przedsiębiorca uzgodnili lub z okoliczności zawarcia umowy wyraźnie wynika, że określony termin dostarczenia treści cyfrowej lub usługi cyfrowej miał istotne znaczenie dla konsumenta, a przedsiębiorca nie dostarczył jej w tym terminie.

Należy pamiętać, że omawiane przepisy odnoszą się wyłącznie do usług wirtualnych. Przepisów nie stosuje się, jeżeli umowa przewiduje dostarczenie treści cyfrowej za pośrednictwem materialnego nośnika.

Usługi cyfrowe – zgodność z umową

Kolejny przepis – art. 43i będzie podejmował tematykę zgodności treść cyfrowej i usługi cyfrowej z umową. Zgodność taka zachodzi, jeżeli zgodne z umową pozostają w szczególności ich:

• opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność, funkcjonalność, kompatybilność, interoperacyjność oraz dostępność wsparcia technicznego i aktualizacji;
• przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebna konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w momencie zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.

Dodatkowo, aby treść lub usługa cyfrowa mogły zostać uznane za zgodne z umową, powinny:

1. nadawać się do celów, w których zazwyczaj korzysta się z treści cyfrowej lub usługi cyfrowej tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk;
2. występować w takiej ilości i mieć takie cechy, w tym funkcjonalność, kompatybilność, dostępność, ciągłość i bezpieczeństwo, jakie są typowe dla treści cyfrowej lub usługi cyfrowej tego rodzaju i których konsument może zasadnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter treści cyfrowej lub usługi cyfrowej oraz publiczne zapewnienia złożone przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, w szczególności w reklamie lub na etykiecie, chyba że przedsiębiorca wykaże, że:
   • nie wiedział o danym publicznym zapewnieniu i oceniając rozsądnie nie mógł o nim wiedzieć,
   • przed zawarciem umowy publiczne zapewnienie zostało sprostowane z zachowaniem warunków i formy, w jakiej publiczne zapewnienie zostało złożone, lub w porównywalny sposób,
   • publiczne zapewnienie nie miało wpływu na decyzję konsumenta o zawarciu umowy;
3. być dostarczane z akcesoriami i instrukcjami, których dostarczenia konsument może rozsądnie oczekiwać;
4. być zgodne z wersją próbną lub zapowiedzią, które zostały udostępnione konsumentowi przez przedsiębiorcę przed zawarciem umowy.

Co z aktualizacją?

Na mocy nowych przepisów przedsiębiorca będzie miał obowiązek informować konsumentów o aktualizacjach, w tym dotyczących zabezpieczeń, niezbędnych do zachowania zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową oraz dostarcza je konsumentowi. Obowiązek ten będzie trwał co najmniej przez czas:

• dostarczania treści cyfrowej lub usługi cyfrowej określony w umowie, na podstawie której dostarczanie następuje w sposób ciągły, lub
• zasadnie oczekiwany przez konsumenta, uwzględniając rodzaj i cel treści cyfrowej lub usługi cyfrowej oraz okoliczności i charakter umowy, jeżeli umowa przewiduje dostarczanie treści cyfrowej lub usługi cyfrowej jednorazowo lub częściami.

Jeżeli mimo powyższego konsument nie zainstaluje w rozsądnym czasie aktualizacji dostarczonych przez przedsiębiorcę, przedsiębiorca zostanie zwolniony z odpowiedzialności za brak zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową. Aby jednak do zwolnienia doszło przedsiębiorca będzie musiał wykazać, że:

• poinformował konsumenta o aktualizacji i konsekwencjach jej niezainstalowania;
• niezainstalowanie lub niewłaściwa instalacja aktualizacji nie wynikały z błędów w instrukcji instalacji dostarczonej przez przedsiębiorcę.

Usługi cyfrowe – odpowiedzialność przedsiębiorcy za brak zgodności z umową

Przedsiębiorca będzie odpowiedzialny za brak zgodności z umową treści cyfrowej lub usługi cyfrowej dostarczanej jednorazowo lub w częściach, który istniał w chwili jej dostarczenia i ujawnił się w ciągu dwóch lat od tej chwili.

Przedsiębiorca nie może powoływać się na upływ terminu do stwierdzenia braku zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową, jeżeli ów brak podstępnie zataił.

Kolejno, przedsiębiorca odpowiada za brak zgodności z umową treści cyfrowej lub usługi cyfrowej dostarczanych w sposób ciągły, który wystąpił lub ujawnił się w czasie, w którym zgodnie z umową miały być dostarczane. Domniemywa się, że brak zgodności z umową wystąpił w tym czasie, jeżeli w tym czasie się ujawnił.

Odpowiedzialność przedsiębiorcy zostanie wyłączona, jeżeli:

• środowisko cyfrowe konsumenta nie jest kompatybilne z wymaganiami technicznymi, o których przedsiębiorca poinformował go w sposób jasny i zrozumiały przed zawarciem umowy;
• konsument, poinformowany w jasny i zrozumiały sposób przed zawarciem umowy o obowiązku współpracy z przedsiębiorcą, w rozsądnym zakresie i przy zastosowaniu najmniej uciążliwych dla siebie środków technicznych, w celu ustalenia, czy brak zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową w odpowiednim czasie wynika z cech środowiska cyfrowego konsumenta, nie wykonuje tego obowiązku.

Niezgodność usługi cyfrowej z umową a prawa konsumenta

Nowelizacja reguluję również uprawnienia konsumenta na wypadek braku zgodności usługi wirtualnej z treścią umowy. W takim wypadku konsument może żądać doprowadzenia do zgodności z umową.

Przedsiębiorca może jednak odmówić doprowadzenia do zgodności z umową, jeżeli doprowadzenie do zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową w sposób wybrany przez konsumenta jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy.

Przedsiębiorca doprowadzi treść cyfrową lub usługę cyfrową do zgodności z umową w rozsądnym czasie od chwili, w której przedsiębiorca został poinformowany przez konsumenta o braku zgodności z umową, i bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta, uwzględniając ich charakter oraz cel, w jakim są wykorzystywane. Koszty doprowadzenia treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową poniesie przedsiębiorca.

Dodatkowo w przypadku, gdy treść cyfrowa lub usługa cyfrowa są niezgodne z umową, konsument może złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, gdy:

• doprowadzenie do zgodności z umową jest niemożliwe albo wymaga nadmiernych kosztów;
• przedsiębiorca nie doprowadził treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową we właściwym terminie;
• brak zgodności z umową występuje nadal, mimo że przedsiębiorca próbował doprowadzić treść cyfrową lub usługę cyfrową do zgodności z umową;
• brak zgodności treści cyfrowej lub usługi cyfrowej z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia natychmiastowe obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy;
• z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie wynika, że nie doprowadzi on treści cyfrowej lub usługi cyfrowej do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.

Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość treści cyfrowej lub usługi cyfrowej niezgodnych z umową pozostaje do wartości treści cyfrowej lub usługi cyfrowej zgodnych z umową.

Jeżeli umowa stanowi, że treść cyfrowa lub usługa cyfrowa są dostarczane w częściach lub w sposób ciągły, przy obniżeniu należy uwzględnić czas, w którym treść cyfrowa lub usługa cyfrowa pozostawały niezgodne z umową.