Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta oraz niektórych innych ustaw aktualnie jest na etapie kontroli przeprowadzanej przez Radę Ministrów. Pozostaje notyfikowanie i projekt trafi na obrady sejmu.

Wydaje się więc, że nowelizacja może wejść w życie już całkiem niedługo. Mimo iż nie ma pewności co do ostatecznej treści noweli, to już teraz warto przyjrzeć się nowej instytucji, jaką jest rękojmia konsumencka.

Ochrona konsumencka – gwarancja i rękojmia konsumencka

Projekt zakłada wprowadzenie nowego rozdziału do ustawy o zmianie ustawy o prawach konsumenta, tj. rozdziału 5a pt. „Rękojmia i gwarancja konsumencka”. Zgodnie z art. 43a w razie braku zgodności towaru z umową konsumentowi przysługują uprawnienia określone w tym rozdziale, nie zaś w Kodeksie cywilnym – jak było do tej pory.

Zgodnie z projektem do umów zobowiązujących do przeniesienia na konsumenta własności towaru, w tym w szczególności umów sprzedaży, umów dostawy oraz umów o dzieło, nie będzie stosowało się już przepisów działu II tytułu XI księgi trzeciej KC.

Czym będzie towar zgodny z umową?

Nowelizacja będzie wskazywała również definicję towaru niezgodnego z umową. Będzie tak m.in. z umową sprzedaży, umową dostawy oraz umową o dzieło. Towar jest zgodny z umową, jeżeli zgodne z umową pozostają w szczególności jego:

1. opis, rodzaj, ilość, jakość, kompletność i funkcjonalność, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również kompatybilność, interoperacyjność i dostępność aktualizacji;
2. przydatność do szczególnego celu, do którego jest potrzebny konsumentowi, o którym konsument powiadomił przedsiębiorcę najpóźniej w momencie zawarcia umowy i który przedsiębiorca zaakceptował.

Dodatkowo towar, aby został uznany za zgodny z umową, powinien:

1. nadawać się do celów, do których zazwyczaj używa się towaru tego rodzaju, z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawa, norm technicznych lub dobrych praktyk;
2. występować w takiej ilości i mieć takie cechy, w tym trwałość i bezpieczeństwo, a w odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi – również funkcjonalność i kompatybilność, jakie są typowe dla towaru tego rodzaju i których konsument może zasadnie oczekiwać, biorąc pod uwagę charakter towaru oraz publiczne zapewnienie złożone przez przedsiębiorcę, jego poprzedników prawnych lub osoby działające w ich imieniu, w szczególności w reklamie lub na etykiecie, chyba że przedsiębiorca wykaże, że:
   • nie wiedział o danym publicznym zapewnieniu i oceniając rozsądnie, nie mógł o nim wiedzieć,
   • przed zawarciem umowy publiczne zapewnienie zostało sprostowane z zachowaniem warunków i formy, w jakiej publiczne zapewnienie zostało złożone, lub w porównywalny sposób,
   • publiczne zapewnienie nie miało wpływu na decyzję konsumenta o zawarciu umowy;
3. być dostarczany z akcesoriami i instrukcjami, których dostarczenia konsument może rozsądnie oczekiwać;
4. być takiej samej jakości jak próbka lub wzór, które przedsiębiorca udostępnił konsumentowi przed zawarciem umowy, i odpowiadać opisowi takiej próbki lub takiego wzoru.

Przedsiębiorca nie poniesie jednak odpowiedzialności za brak zgodności towaru z umową, jeżeli konsument został wyraźnie poinformowany, że konkretna cecha towaru odbiega od wymogów zgodności z umową wyżej określonych, oraz najpóźniej w chwili zawarcia umowy, wyraźnie i odrębnie zaakceptował brak konkretnej cechy towaru.

Dodatkowo przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową wynikający z niewłaściwego zamontowania towaru, jeżeli:

1. zostało ono przeprowadzone przez przedsiębiorcę lub na jego odpowiedzialność;
2. niewłaściwe zamontowanie przeprowadzone przez konsumenta było wynikiem błędów w instrukcji dostarczonej przez przedsiębiorcę lub osobę trzecią.

Rękojmia konsumencka a odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową

Zgodnie z projektem ustawy przedsiębiorca ponosi odpowiedzialność za brak zgodności towaru z umową istniejący w chwili jego dostarczenia i ujawniony w ciągu dwóch lat od tej chwili, chyba że termin przydatności towaru do użycia, określony przez przedsiębiorcę, jego poprzednika prawnego lub osoby działające w ich imieniu, jest dłuższy.

Domniemywa się przy tym, że brak zgodności towaru z umową, który ujawnił się przed upływem dwóch lat od dostarczenia towaru, istniał w chwili jego dostarczenia, o ile nie zostanie udowodnione inaczej lub domniemania tego nie można pogodzić ze specyfiką towaru lub charakterem braku zgodności z umową.

W odniesieniu do towarów z elementami cyfrowymi, przedsiębiorca odpowiada za brak zgodności z umową treści cyfrowej lub usługi cyfrowej dostarczanych w sposób ciągły, który wystąpił lub ujawnił się w czasie, w którym zgodnie z umową miały być dostarczane.

Czas ten nie może być krótszy niż dwa lata od dostarczenia towaru z elementami cyfrowymi. Domniemywa się, że brak zgodności z umową wystąpił w tym czasie, jeżeli w tym czasie się ujawnił.

Jakie prawa będzie miał konsument?

Zgodnie z projektem otrzyma swoje uprawnienia w razie niezgodności towaru z umową. Są one w rzeczywistości analogiczne do tych znanych z Kodeksu cywilnego. Jeżeli towar będzie niezgodny z umową, konsument będzie mógł żądać jego naprawy lub wymiany.

Przedsiębiorca będzie mógł dokonać wymiany, gdy konsument żąda naprawy, lub będzie mógł dokonać naprawy, gdy konsument żąda wymiany, jeżeli doprowadzenie do zgodności towaru z umową w sposób wybrany przez konsumenta jest niemożliwe albo wymagałoby nadmiernych kosztów dla przedsiębiorcy.

Jeżeli zarówno naprawa, jak i wymiana są niemożliwe lub wymagałyby nadmiernych kosztów, przedsiębiorca będzie mógł odmówić doprowadzenia towaru do zgodności z umową.

Przy ocenie nadmierności kosztów będą uwzględniane wszelkie okoliczności sprawy, w szczególności znaczenie braku zgodności towaru z umową, wartość towaru zgodnego z umową oraz nadmierne niedogodności dla konsumenta powstałe wskutek zmiany sposobu lub odmowy doprowadzenia towaru do zgodności z umową.

Przedsiębiorca dokona naprawy lub wymiany w rozsądnym czasie od chwili, w której przedsiębiorca został poinformowany przez konsumenta o braku zgodności z umową, i bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta, uwzględniając specyfikę towaru oraz cel, w jakim konsument go nabył. Koszty naprawy lub wymiany, w tym w szczególności koszty opłat pocztowych, przewozu, robocizny i materiałów, ponosi przedsiębiorca.

Rękojmia konsumencka a obniżenie ceny

Jeżeli towar będzie niezgodny z umową, konsument będzie mógł złożyć oświadczenie o obniżeniu ceny albo odstąpieniu od umowy, o ile udowodni, że:

1. przedsiębiorca odmówił doprowadzenia towaru do zgodności z umową
2. przedsiębiorca nie doprowadzi towaru do zgodności z umową;
3. brak zgodności towaru z umową będzie występował nadal, mimo że przedsiębiorca próbował doprowadzić towar do zgodności z umową;’
4. brak zgodności towaru z umową jest na tyle istotny, że uzasadnia natychmiastowe obniżenie ceny albo odstąpienie od umowy;
5. z oświadczenia przedsiębiorcy lub okoliczności wyraźnie będzie wynikało, że nie doprowadzi on towaru do zgodności z umową w rozsądnym czasie lub bez nadmiernych niedogodności dla konsumenta.

Obniżona cena powinna pozostawać w takiej proporcji do ceny wynikającej z umowy, w jakiej wartość towaru niezgodnego z umową pozostaje do wartości towaru zgodnego z umową.

Przedsiębiorca będzie miał obowiązek zwrócenia konsumentowi kwoty należne wskutek skorzystania z prawa obniżenia ceny niezwłocznie, nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania oświadczenia konsumenta o obniżeniu ceny.

Odstąpienie od umowy

Konsument będzie miał prawo również do odstąpienia od umowy. Jeżeli jednak niezgodność towaru z umową jest nieistotna konsument nie będzie mógł odstąpić od umowy. Domniemywa się, że niezgodność towaru z umową jest istotna.

Uprawnienie konsumenta będzie ograniczało się do odstąpienia od umowy jedynie do towarów niezgodnych z umową. Jeżeli brak zgodności z umową będzie dotyczyło jedynie niektórych towarów dostarczonych na podstawie umowy, a istnieje podstawa do odstąpienia od umowy na podstawie niniejszego artykułu, konsument może odstąpić od umowy jedynie w odniesieniu do tych towarów, a także w odniesieniu do innych towarów nabytych przez konsumenta wraz z towarami niezgodnymi z umową, jeżeli nie można rozsądnie oczekiwać, aby konsument zgodził się zatrzymać wyłącznie towary zgodne z umową.

W razie odstąpienia od umowy konsument będzie miał obowiązek niezwłocznego zwrócenia towaru przedsiębiorcy na jego koszt. Przedsiębiorca zwróci konsumentowi cenę niezwłocznie, ale nie później niż w terminie 14 dni od dnia otrzymania towaru lub dowodu jego odesłania.

Przedsiębiorca dokona zwrotu płatności przy użyciu takiego samego sposobu zapłaty, jakiego użył konsument, chyba że konsument wyraźnie zgodził się na inny sposób zwrotu, który nie wiąże się dla niego z żadnymi kosztami.