Co to jest zachowek?
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego zachowek to instytucja mająca na celu ochronę interesów najbliższych krewnych osoby zmarłej. Tych, którzy otrzymaliby po niej majątek w dziedziczeniu ustawowym.
Są jednak sytuacje, w których osoby w teorii uprawnione do uzyskania spadku, są pominięte w woli spadkodawcy. Dzieje się tak np., kiedy pozostawił on po sobie testament i pominął w nim choćby jedno ze swoich dzieci czy współmałżonka. W wielu takich sytuacjach można się domagać zapłaty zachowku.
Komu przysługuje zachowek – opinia MKKL Kancelarii Radców Prawnych
Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego, o zachowek może wystąpić osoba uprawniona do dziedziczenia ustawowego. Ma do tego prawo, wówczas gdy spadkodawca pozostawił testament, ale:
- nie uwzględnił na liście swojego krewnego,
- nie przekazał przed śmiercią darowizny, która pokrywałaby wartość należnego mu zachowku.
– Przepisy kodeksu cywilnego jasno wskazują też sytuacje, w których zachowek nie przysługuje – wyjaśnia ekspert od prawa spadkowego z Kancelarii MKKL w Łodzi. – Nie otrzymają go osoby uznane za niegodne dziedziczenia, wydziedziczone, a także ci krewni, którzy spadek odrzucili lub zrzekli się go. Instytucja zachowku nie przysługuje też współmałżonkowi, który był w separacji lub po rozwodzie – dodaje.
Warto także podkreślić, że rodzicom spadkodawcy prawo do zachowku przysługuje tylko w określonych sytuacjach. Można się o niego ubiegać, wówczas gdy spadkodawca był bezdzietny.
Ile wynosi zachowek i kto go wypłaca
Przy obliczaniu zachowku trzeba uwzględnić kilka czynników. Przede wszystkim należy wiedzieć, że zachowek nigdy nie jest całością udziału spadkowego stanowiącego podstawę przy standardowym dziedziczeniu ustawowym.
Najczęściej jest to połowa należnego na tej drodze udziału. Natomiast osoby małoletnie oraz trwale niezdolne do pracy mogą wystąpić o zapłatę zachowku w wysokości 2/3 „domyślnego” udziału w spadku.
Proces obliczania zachowku uwzględnia również:
- liczbę osób, które są uprawnione do dziedziczenia na drodze prawnej,
- czystą wartość spadku – tj. tej uzyskanej po odliczeniu od „aktywów” pozostawionych przez zmarłego sumy pieniężnej potrzebnej na uregulowanie obciążeń na jego majątku, np. długów,
- wartość przedmiotu darowizny, a także, w przypadku zstępnych, poniesione przez spadkodawcę koszty wychowania i wykształcenia.
Od kogo domagać się spełnienia obowiązku zapłaty zachowku?
W pierwszej kolejności zstępny spadkodawcy czy inna osoba uprawniona do dziedziczenia na drodze prawnej powinna odwołać się do spadkobierców, którzy odziedziczyli majątek na mocy testamentu.
W kolejnych krokach z roszczeniem majątkowym można wystąpić, na podstawie uzasadnionego interesu, do osób, którym przysługują zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę oraz darowizny na ich rzecz.
Należy jednak pamiętać, że zaspokoją one wniosek o zapłatę zachowku jedynie w granicach wzbogacenia będącego skutkiem otrzymanej od spadkodawcy korzyści majątkowej.
Czy prawo do roszczenia o zachowek ulega przedawnieniu?
Wstępni i zstępni spadkodawcy mogą wystąpić z wnioskiem o zapłatę zachowku w ciągu 5 lat od:
- ogłoszenia testamentu, gdy roszczenie jest związane z dziedziczeniem na tej drodze,
- otwarcia spadku – kiedy roszczenia są związane z dziedziczeniem ustawowym (tak może się stać np. wówczas gdy rodzice spadkodawcy otrzymali od niego za życia darowiznę, której wysokość nie odpowiada wartości przysługującego im zachowku).
Warto jednak pamiętać o tym, że bieg przedawnienia może przerwać wiele zdarzeń.
Jak widać, sprawy związane z ubieganiem się o zachowek bywają poważnym wyzwaniem. Dlatego większość osób chcących uzyskać to świadczenie korzysta z pomocy doświadczonych prawników. To sposób na skuteczne dochodzenie swoich praw.
Materiał partnera
Podobne:
