Zajęcie komornicze stanowi pierwszą fazę postępowania egzekucyjnego. Istotą zajęcia jest utrata przez właściciela i posiadacza zajętej rzeczy prawa rozporządzania nią. Dłużnika zostaje pozbawiony prawa sprzedaży czy obciążenia takiego przedmiotu. Dokonanie przez dłużnika którejś z wyżej wskazanych czynności, wbrew zajęciu, jest prawnie bezskuteczne.

Zajęcie komornicze a pojęcie władania

Zajęcie komornicze zostało uregulowane w art. 845 Kodeksu postępowania cywilnego. Prawo komornika do zajęcia rzeczy będących we władaniu dłużnika, a nienależących do niego statuuje § 2 tego przepisu.

Zgodnie z powyższym przepisem komornik ma prawo zająć ruchomości dłużnika będące w jego władaniu. Nie musi przy tym podejmować czynności prowadzących do ustalenia prawa własności dłużnika do rzeczy. Zasadą jest jedynie, że komornik nie powinien zajmować więcej ruchomości niż te, które są potrzebne do zaspokojenia wierzytelności i kosztów egzekucyjnych.

„Władanie” określane jest jako faktyczna dyspozycja przedmiotem władnym bez względu na stosunek prawny władającego do tego przedmiotu. Władanie określa faktyczne dzierżenie i dysponowanie rzeczy.

Jest ono bowiem związane z jej posiadaniem, w szczególności z posiadaniem samoistnym, gdy podmiot faktycznie włada rzeczą jak właściciel. Domniemywa się jednocześnie, że posiadanie jest zgodne ze stanem prawnym, czyli wynika z prawa własności posiadacza do rzeczy. Oznacza to, że korzystanie przez dłużnika z rzeczy stwarza upoważnienie dla komornika do dokonania zajęcia rzeczy.

Zajęcie komornicze rzeczy nienależących do dłużnika

Komornik jest organem „wykonawczym”, nie rozstrzyga o słuszności czy zasadności egzekucji, nie prowadzi także postępowania dowodowego. Jego zadaniem jest przeprowadzić stosowne czynności egzekucyjne zmierzające do zaspokojenia wierzycieli. Przy zajęciu ruchomości komornika nie bada, czy dłużnik posiada tytuł własności do danej rzeczy.

Podstawą zajęcia komorniczego jest fakt władania rzeczą przez dłużnika. Komornik nie ma obowiązku ustalania stosunków prawnych łączących dłużnika z osobami trzecimi. Jeżeli więc w chwili dokonania zajęcia rzecz pozostaje we władaniu dłużnika, to nie stanowi to przeszkody do jej zajęcia.

Domniemywa się również, iż rzecz znajdująca się we współposiadaniu dłużnika, jeżeli znajduje się w mieszkaniu lub innym miejscu zajmowanym przez dłużnika wspólnie z osobami trzecimi, należy do majątku dłużnika i podlega zajęciu egzekucyjnemu.

Jednocześnie zajęcie komornicze może zostać podważone, w sytuacji przedłożenia komornikowi niebudzącego wątpliwości dowodu, że ruchomości będące we władaniu dłużnika są własnością osoby trzeciej. Sąd Najwyższy stwierdził, że w treści art. 845 § 2 KPC. nie chodzi o zajęcie jakichkolwiek ruchomości będących we władaniu dłużnika, lecz o zajęcie „ruchomości dłużnika”.

Dodatkowo, przy zajęciu dłużnik powinien wymienić komornikowi znajdujące się w jego władaniu ruchomości, do których osobom trzecim przysługuje prawo żądania zwolnienia ich od egzekucji. Komornik ma obowiązek zawiadomić o zajęciu osoby wskazane przez dłużnika, że mają prawa obciążające zajęte ruchomości.

Dłużnik jest zobowiązany także powiadomić komornika o wcześniejszych zajęciach tej samej rzeczy dokonanych przez organy egzekucyjne, z podaniem daty tych zajęć i wysokości należności. Dłużnik ponosi odpowiedzialność odszkodowawczą w zakresie rzetelności podanych informacji.

Środki obrony osoby trzeciej

Osoba trzecia będąca właścicielem zajętej rzeczy jest upoważniona do złożenia skargi na czynności komornika. Należy jednak pamiętać, że prawo do złożenia skargi przysługuje jedynie, gdy zajęcie zostało dokonane z naruszeniem prawa.

Taka sytuacja będzie miała miejsce m.in. gdy mimo ujawnionych dowodów wskazujących na prawo osoby trzeciej do rzeczy komornika dokonał zajęcia, bądź gdy rzecz nie była we władaniu dłużnika, a mimo to została zajęta.

Jeśli natomiast zajęcie komornicze odbyło się zgodnie z procedurą egzekucyjną, osoba trzecia będąca właścicielem zajętej ruchomości ma prawo do wystąpienia z żądaniem zwolnienia rzeczy spod egzekucji.

Powództwo winno być wytoczone w terminie miesiąca od chwili dowiedzenia się o naruszeniu prawa. Uchybienie terminu spowoduje oddalenie powództwa. Termin nie podlega przywróceniu.

Polecane wzory pism:

• Wniosek o zobowiązanie dłużnika do wyjawienia majątku
• Odpowiedź do komornika na zajęcie minimalnej krajowej wzór
• Wzór odpowiedzi na zawiadomienie o zajęciu innej wierzytelności pieniężnej
• Zaskarżenie opisu i oszacowania nieruchomości wzór
• Wzór wniosku o umorzenie zaległych alimentów z funduszu alimentacyjnego
• Wzór pisma do komornika o stan zadłużenia
• Pismo do komornika że pracownik już nie pracuje