Śmierć osoby najbliższej zawsze oznacza bardzo ciężki okres dla rodziny zmarłego. Pozew o zapłatę to ostatnia rzecz na o jakiej myślą wówczas bliscy zmarłego. Mimo to, członkowie rodziny powinni zdawać sobie sprawę ze swoich praw. Śmierć poszkodowanego, np. wskutek wypadku samochodowego, którego sprawcą jest inna osoba, pozwala najbliższym zmarłego dochodzić szeregu świadczeń od sprawcy.
Zgodnie z art. 446 Kodeksu cywilnego, jeżeli wskutek uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia nastąpiła śmierć poszkodowanego, sprawca ma obowiązek zwrócić koszty leczenia i pogrzebu, wypłacić odszkodowanie i zadośćuczynienie najbliższym zmarłego, a także, jeżeli doszło do pogorszenia się ich sytuacji życiowej – systematycznie wypłacać rentę.
Śmierć poszkodowanego – roszczenia wobec sprawcy
Osoby najbliższe, które wskutek śmierci poszkodowanego zostały pokrzywdzone psychicznie lub majątkowo, mają prawo do wystąpienia z roszczeniami wobec sprawcy. Z żądaniem zwrotu kosztów pogrzebu i leczenia mogą wyjść również osoby niebędące bliskimi zmarłego, które faktycznie poniosły te koszty. Osoby najbliższe mają więc prawo do roszczeń o:
- zwrot kosztów leczenia i pogrzebu osobom, które poniosły;
- rentę;
- jednorazowe odszkodowanie za znaczne pogorszenie sytuacji życiowej;
- zadośćuczynienie z tytułu śmierci.
Zwrot kosztów leczenia i pogrzebu
Żądanie zwrotu kosztów leczenia i pogrzebu poszkodowanego przysługuje osobie, która te koszty faktycznie poniosła. Nie ma tutaj znaczenia czy osobę tę łączył ze zmarłym stosunek pokrewieństwa. Podstawą żądania zwrotu kosztów jest sam fakt ich poniesienia.
Renta
Renty mogą domagać się:
- osoby, względem których ciążył na zmarłym obowiązek alimentacyjny, nie ma przy tym znaczenia czy zmarły obowiązek ten faktycznie wykonywał;
- osoby bliskie, którym zmarły dobrowolnie i stale dostarczał środków utrzymania, jeżeli wymagają tego zasady współżycia społecznego.
Roszczenie o rentę będzie uzasadnione wyłącznie w wypadku, gdy żądający mógłby skutecznie żądać alimentów od zmarłego. Renta jest świadczeniem okresowym, co oznacza, że przyznawana jest na czas oznaczony lub czas nieoznaczony. Czas jej trwania powinien pokrywać się z hipotetycznym okresem trwania obowiązku alimentacyjnego.
Odszkodowanie
Najbliżsi członkowie rodziny zmarłego mogą żądać odszkodowania. Świadczenie to ma formę jednorazowego świadczenia pieniężnego. Warunkiem jego przyznania jest wykazanie przez osobę uprawnioną znacznego pogorszenia jej sytuacji życiowej.
Zadośćuczynienie
Warunkiem zasądzenia zadośćuczynienia jest spowodowanie śmierci poszkodowanego czynem niedozwolonym oraz zaistnienie krzywdy w postaci cierpienia psychicznego. Pomiędzy śmiercią poszkodowanego a krzywdą osób najbliższych musi występować związek przyczynowo- skutkowy. Świadczenie jest przyznawane jedynie najbliższym członkom rodziny zmarłego, w praktyce chodzi tu przede wszystkim o małżonka (konkubenta), dzieci i rodziców.
Elementy pozwu
Pozew musi spełniać ogólne warunki przewidziane dla pisma procesowego określone w art. 126 § 1 KPC. Pismo powinno więc zawierać:
- oznaczenie sądu, do którego jest skierowane;
- imiona i nazwiska lub nazwy stron, ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników;
- oznaczenie rodzaju pisma;
- osnowę wniosku lub pozwu;
- w przypadku gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub pozwu – wskazanie faktów, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, oraz wskazanie dowodu na wykazanie każdego z tych faktów;
- podpis strony albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
- wymienienie załączników.
Pozew powinien zawierać również elementy wskazane w art. 187 KPC, w szczególności:
- dokładnie określone żądanie, a w sprawach o prawa majątkowe także oznaczenie wartości przedmiotu sporu;
- oznaczenie daty wymagalności roszczenia;
- informacje, czy strony podjęły próbę mediacji lub innego pozasądowego sposobu rozwiązania sporu, a w przypadku gdy takich prób nie podjęto, wyjaśnienie przyczyn ich niepodjęcia.
Śmierć poszkodowanego – przedawnienie
Roszczenia z art. 446 KC ulegają przedawnieniu z upływem 3 lat od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Jeżeli jednak szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, roszczenie o naprawienie szkody ulega przedawnieniu z upływem 20 lat od dnia popełnienia przestępstwa, i to bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.
Opłata od pozwu
W sprawach o prawa majątkowe, w których wartość przedmiotu sporu nie przekracza kwoty 20.000 zł, pobierana jest stała opłata sądowa. Z kolei w sprawach, w których wartość przedmiotu sporu przewyższa tę kwotę, pobierana jest opłata stosunkowa w wysokości 5%, maksymalnie jednak 200.000 zł.
1. W sprawach o prawa majątkowe pobiera się od pisma opłatę stałą ustaloną według wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia wynoszącej: 1) do 500 złotych – w kwocie 30 złotych; 2) ponad 500 złotych do 1500 złotych – w kwocie 100 złotych; 3) ponad 1500 złotych do 4000 złotych – w kwocie 200 złotych; 4) ponad 4000 złotych do 7500 złotych – w kwocie 400 złotych; 5) ponad 7500 złotych do 10 000 złotych – w kwocie 500 złotych; 6) ponad 10 000 złotych do 15 000 złotych – w kwocie 750 złotych; 7) ponad 15 000 złotych do 20 000 złotych – w kwocie 1000 złotych. 2. W sprawach o prawa majątkowe przy wartości przedmiotu sporu lub wartości przedmiotu zaskarżenia ponad 20 000 złotych pobiera się od pisma opłatę stosunkową wynoszącą 5% tej wartości, nie więcej jednak niż 200 000 złotych.
