Ustawodawca, regulując omawianą instytucję miał na celu stworzenie ram prawnych umożliwiających złagodzenie obciążeń administracyjnych spoczywających na relatywnie niewielkich podmiotach gospodarczych.

Chodzi głównie o przedsiębiorców wykonujących swoją działalność jednoosobowo. Mały podatnik VAT został zdefiniowany w art. 2 pkt 25 ustawy o podatku od towarów i usług (dalej ustawa o VAT). Kto może zostać małym podatnikiem? Jakie przywileje przygotował dla niego ustawodawca? Na te pytania odpowiadamy poniżej.

Mały podatnik VAT – kto nim może zostać?

Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 pkt 25 ustawy o VAT, małym podatnikiem jest podatnik spełniający poniższe przesłanki:

• wartość sprzedaży (brutto) przedsiębiorstwa podatnika nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 1.200.000 euro;
• prowadzone przez podatnika przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzający funduszami inwestycyjnymi, zarządzający alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będący agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro.

Zasadniczo, małym podatnikiem VAT jest więc podatnik, u którego wartość sprzedaży nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej 1.200.000 euro.

Należy tutaj wskazać, iż do obliczenia kwoty, której przekroczenie uniemożliwia uzyskanie statusu małego podatnika, nie przyjmuje się wartości darowizn towarów, towarów przekazanych na potrzeby osobiste podatnika lub innych osób, jak również innych świadczeń o charakterze nieodpłatnym.

Oznacza to, że kwota graniczna wynika wyłącznie z rzeczywiście osiągniętego obrotu i nie uwzględnia czynności, które podlegają opodatkowaniu, mimo że nie są związane z osiągnięciem obrotu.

Mały podatnik VAT odnosi się wyłącznie do poprzedniego roku podatkowego. Nie ma znaczenia, że we wcześniejszych latach podatkowych wartość sprzedaży podatnika, przekraczała znacząco, kwotę graniczną.

W drugim punkcie omawianego przepisy ustawa wprowadza wyjątek od powyższej zasady. W przypadku podatników prowadzących przedsiębiorstwo maklerskie, zarządzającego funduszami inwestycyjnymi, zarządzającego alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi, będącego agentem, zleceniobiorcą lub inną osobą świadczącą usługi o podobnym charakterze, z wyjątkiem komisu – jeżeli kwota prowizji lub innych postaci wynagrodzenia za wykonane usługi (wraz z kwotą podatku) nie przekroczyła w poprzednim roku podatkowym wyrażonej w złotych kwoty odpowiadającej równowartości 45.000 euro.

Zdaniem doktryny fakt, iż ustawodawca nie odniósł się do kwestii kumulacji obrotów, należy odczytywać w taki sposób, że jeżeli podatnik świadczy zarówno usługi opisane w pkt a i b, wówczas obydwa elementy wymagają rozdzielnego rozpatrzenia. Toteż jeżeli podatnik przekroczy jedną z kwot granicznych, nie będzie mógł już skorzystać z omawianej instytucji.

Jakie są przywileje małego podatnika?

Ustawa o podatku VAT udziela małemu podatnikowi pewnych uproszczeń w rozliczaniu. Są nią:

• możliwość skorzystania z metody kasowej rozliczeń oraz
• możliwość składania deklaracji kwartalnych.

Metoda kasowa polega na tym, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych przez podatnika dostaw towarów lub świadczenia usług powstaje:

• z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, o ile dostawa towarów lub świadczenie usług zostało spełnione na rzecz podatnika, który poosiada status czynnego podatnika VAT;
• z dniem otrzymania całości lub części zapłaty, nie później niż 180. dnia, licząc od dnia wydania towaru lub wykonania usługi – w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podmiotu innego niż czynny podatnik VAT.

O wyborze powyższej formy rozliczania należy powiadomić naczelnika właściwego urzędu skarbowego.  Podatnik może zrezygnować z metody kasowej nie wcześniej niż po upływie 12 miesięcy, w trakcie których rozliczał się tą metodą, po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego, w terminie do końca kwartału, w którym stosował tę metodę.

Odnosząc się do możliwości składania deklaracji kwartalnych, o tym fakcie także należy powiadomić naczelnika urzędu skarbowego. Oświadczenie składa się na formularzu VAT-R.

Status małego podatnika VAT przysługuje przez cały rok. Oznacza to, że przekroczenie przez przedsiębiorcę kwoty granicznej w danym roku, nie skutkuje utratą statusu małego podatnika w trakcie tego roku.

Status ten może zostać utracony dopiero z dniem 1 stycznia roku kolejnego. Przekroczenie limitu wiąże się jednak z utratą z tym dniem korzyści związanych z tym statusem, tj. prawem do rozliczenia kasowego oraz składania deklaracji kwartalnych.

Mały podatnik VAT – limit 2021

Zgodnie z art. 2 pkt 25 ustawy o VAT uprawnienie małego podatnika VAT zależy od tego, czy podatnik mieści się w określonych przez ustawę kwot granicznych, tj. kwoty 1.200.000 lub 45.000 euro.

Przeliczenia kwot wyrażonych w euro dokonuje się według średniego kursu euro ogłaszanego przez NBP na pierwszy dzień roboczy października poprzedniego roku podatkowego, w zaokrągleniu do 1000 zł. Kurs euro na dzień 1 października 2020 r. wyniósł 4,5153 zł.

Zgodnie z powyższym, przeliczając na PLN, kwoty graniczne wynoszą:

• 1.200.000 euro – 5.418.000 zł;
• 45.000 euro – 203 000 zł.

Warto podnieść, iż małym podatnikiem może zostać również podatnik rozpoczynający działalność w trakcie roku podatkowego, gdy przewidywana przez niego wartość sprzedaży nie przekroczy, w proporcji do okresu prowadzonej działalności gospodarczej, powyżej wskazanych kwot.